Biếm họa việc VECE "cấm cửa" phương tiện - Ảnh: Tuoitrecuoi. |
1. Những ngày qua, lùm xùm về việc Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) bị cướp tiền thu phí ở cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây với số tiền báo cáo rất "mập mờ" chưa lắng xuống, thì ngày 11/2/2019, Công ty cổ phần dịch vụ kỹ thuật đường cao tốc Việt Nam (VEC E) tiếp tục gây bức xúc trong dư luận xã hội khi tự ý ra thông báo cấm vĩnh viễn 2 phương tiện lưu thông vào các tuyến đường do đơn vị này khai thác.
Cụ thể, vào tối 10/2/2019, VEC E đã phát đi thông báo về việc từ chối phục vụ vĩnh viễn đối với 2 xe ô tô được cho là gây rối trên đường cao tốc. Theo đó, lúc 18h20 ngày 10/2, phương tiện mang BKS 51A-558.50 hướng từ Long Thành về TP Hồ Chí Minh đã không trả thẻ thu phí, không trả tiền phí mà cố tình dừng lại, lôi kéo các phương tiện làn khác, gây ách tắc giao thông. Các xe đã thực hiện hành vi tương tự là 51C-781.96 và 51G-772.56.
Đại diện VEC E cho rằng việc ùn ứ từ Km 18 đến cầu Long Thành tại Km 12 hướng Long Thành về TP Hồ Chí Minh trong ngày 10/2 hoàn toàn từ các sự cố khách quan trên, không phải do việc chậm trễ trong hoạt động thu phí tại trạm, nên các yêu cầu liên quan đến việc xả trạm không hợp lý, không đúng quy định hiện hành (?!).
Đồng thời, VEC E thay mặt VEC - chủ đầu tư đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây thông báo từ chối phục vụ vĩnh viễn đối với 2 phương tiện biển kiểm soát 51A-558.50 và 51G-772.56 trên tất cả các tuyến cao tốc do VEC quản lý, khai thác, theo Quyết định số 13 của VEC ban hành ngày 10/1/2019.
VEC hiện đang quản lý, khai thác 4 tuyến cao tốc với tổng chiều dài 415 km. Cụ thể, đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình dài 50 km, cao tốc Nội Bài - Lào Cai 245 km, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi 65 km và cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây dài 55 km. Như vậy, 2 phương tiện trên sẽ bị cấm lưu thông vĩnh viễn trên 4 tuyến cao tốc này (!?).
2. Ngay sau khi VEC E đưa ra thông báo "cấm cửa" vĩnh viến 2 phương tiện nêu trên, dư luận xã hội bức xúc, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó chủ tịch Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh nhận định việc làm trên của VEC "gây ảnh hưởng đến quyền con người và quyền công dân của chủ các phương tiện".
Theo luật sư Hậu, Luật Giao thông đường bộ và các văn bản hướng dẫn thi hành không có bất cứ quy định nào cho phép chủ đầu tư đường cao tốc được quyền từ chối phục vụ đối với phương tiện giao thông vi phạm. Phương tiện giao thông đường bộ là ô tô không bị cấm lưu hành trừ khi phương tiện này không đạt kết quả kiểm định. Trong trường hợp chủ phương tiện có hành vi gây rối trật tự giao thông, chủ thể vi phạm và chịu trách nhiệm trước pháp luật phải là những người điều khiển phương tiện giao thông chứ không phải bản thân phương tiện.
Đồng tình, luật sư Trương Thanh Đức, Công ty luật Basico, phân tích: Luật Giao thông đường bộ không cấm mà nếu cấm phương tiện lưu thông vĩnh viễn cũng không hợp lý, thậm chí là trái với Hiến pháp vì đường bộ là loại hình di chuyển tối thiểu của người dân. Sử dụng đường bộ là quyền chính đáng. Đặc biệt, Thông tư và Nghị định càng không được phép cấm đoán việc sử dụng đường bộ.
Luật sư Trương Thanh Đức đánh giá: VEC ra quyết định trái pháp luật là đang viện cớ đổ lỗi do phương tiện gây rối để không xả trạm thu phí, gây ùn tắc nghiêm trọng trên toàn tuyến đường, không tuân thủ quy định pháp luật.
“Ngày cao điểm đầu năm lượng phương tiện tăng đột biến, chủ đầu tư phải chủ động xả trạm khi thấy ùn tắc kéo dài hơn 700 m theo đúng quy định của Bộ GTVT. Đã không tuân thủ, còn viện cớ phương tiện gây rối rồi tự ra quyết định theo cảm tính, không hiểu quyền và nghĩa vụ của mình đến đâu. Cái phải thực hiện thì không thực hiện, cái không được thì lại làm,...”, ông Đức nói thẳng.
3. Đáng chú ý, các luật sư còn cho rằng, việc từ chối phục vụ vĩnh viễn cũng giống như lệnh cấm lưu thông vào cao tốc đối với 2 phương tiện đó, trong khi VEC và VEC E không có thẩm quyền này, và việc "cấm cửa" phương tiện là vi hiến.
Luật sư Kiều Anh Vũ (Công ty luật KAV Lawyers) chỉ ra: Việc quản lý, khai thác đường cao tốc hiện nay được quy định cụ thể tại Nghị định 32/2014/NĐ-CP ngày 22/4/2014 của Chính phủ về quản lý, khai thác và bảo trì công trình đường cao tốc và Thông tư số 90/2014/TT-BGTVT (sửa đổi theo Thông tư số 45/2018/TT-BGTVT). Theo đó, Cơ quan quản lý đường cao tốc là Tổng cục Đường bộ Việt Nam; cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Đơn vị được giao tổ chức khai thác, bảo trì công trình đường cao tốc là chủ thể trực tiếp thực hiện việc khai thác, bảo trì công trình đường cao tốc, được xác định trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi thông qua Hợp đồng với Cơ quan quản lý đường cao tốc hoặc với Nhà đầu tư đối với các dự án thực hiện theo hình thức đối tác công - tư.
Doanh nghiệp đầu tư xây dựng và quản lý, khai thác, bảo trì công trình đường cao tốc là doanh nghiệp dự án đối tác công tư và doanh nghiệp được nhà nước giao đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác công trình đường cao tốc.
"Qua đó có thể thấy VEC hay VEC E không phải là cơ quan quản lý đường cao tốc mà chỉ là đơn vị khai thác, đầu tư xây dựng và quản lý, bảo trì công trình đường cao tốc, có quyền lợi và nghĩa vụ trên cơ sở hợp đồng, không có chức năng và thẩm quyền quản lý Nhà nước đối với việc khai thác, quản lý đường cao tốc; không có thẩm quyền xử phạt vi phạm", luật sư Vũ nói.
Nhận định về động thái của VEC E, luật sư Trần Bá Học (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh) cho rằng việc từ chối phục vụ này là vi hiến, trái pháp luật. "Mọi người đều có thể đi lại ở bất cứ nơi đâu nếu pháp luật không hạn chế quyền đi lại. Chúng ta phải hiểu đây là đường công cộng của nhà nước chứ không phải đường của riêng VEC. VEC chỉ là đơn vị thi công mặt đường để thu phí chứ không phải là đơn vị sở hữu đường nên không bao giờ có quyền từ chối phục vụ", luật sư Học nhận định.
Sau việc làm có dấu hiệu vi hiến, trái luật và vượt quyền của VEC E, Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã lên tiếng. Theo đó, trong các quy định pháp luật hiện hành chưa có quy định nào cấm vĩnh viễn xe đi vào đường cao tốc, và lãnh đạo đơn vị này đã có văn bản yêu cầu VEC báo cáo sự việc.
Thế nên, dư luận xã hội mới nói VEC và VEC E qua quyết định "cấm cửa" phương tiện nói trên là "thừa hống hách, thiếu trí khôn". Và từ đây, sẽ có nhiều "ẩn khuất" sẽ phải lộ sáng, ví dụ như số tiền thu thực tế tại trạm thu phí mỗi ngày...
Phước An