Năm 1970, ông Châu Văn Nguyên mua khu đất 4.200m2 của bà Năm tại xã Tăng Nhơn Phú, huyện Thủ Đức (phường Hiệp Phú, quận Thủ Đức bây giờ), trong đó có một ngôi nhà nhỏ. Việc mua bán và sử dụng này đã từng có thông tin trong nhiều văn bản của UBND huyện/quận Thủ Đức, UBND TP.HCM. Gia đình ông Nguyên sử dụng khu đất từ đó đến nay.
Năm 1980, quận Thủ Đức mở rộng sân vận động, đã thu hồi 586m2 thuộc mảnh đất 4.200m2 nói trên, và bồi thường đầy đủ theo quy định của pháp luật.
Năm 1987, ngôi nhà xuống cấp, ông Nguyên xin phép sửa chữa và cũng được chính quyền sở tại cấp phép sửa chữa. Nghĩa là đất và nhà hợp pháp.
Tuy nhiên đến năm 2016, UBND quận Thủ Đức lập kế hoạch thu hồi đất để nâng cấp mở rộng trụ sở hành chính quận thì thu không diện tích 3.614m2 còn lại, không bồi thường một đồng tiền đất.
 |
Lý do, từ năm 1990, chính quyền huyện Thủ Đức đã có văn bản thu hồi mảnh đất này của gia đình ông Nguyên mà không bồi thường. Văn bản số 1181/QĐ-UB của UBND huyện Thủ Đức ban hành ngày 25/7/1990 ghi: “Nay thu hồi và giao cho UBND xã Hiệp Phú quản lý khu đất diện tích 3.614m2 thuộc 1 phần của lô 680 và lô 677 tờ 4 (xã Tăng Nhơn Phú cũ) do ông bà Châu Văn Nguyên và Lê Thị Kim Vân (cư ngụ tại 2/144 ấp Hòa Phú xã Hiệp Phú) chiếm sử dụng đất trái phép…”.
Ông Nguyên phản đối, đưa giấy mua bán đất từ năm 1970 ra chứng minh, và chính quyền quận 9 cũng không chứng minh là ông Nguyên lấn chiếm, nên không thu hồi được. Tuy nhiên, UBND quận Thủ Đức vẫn tiếp tục ra các văn bản trả lời khiếu nại, trong đó có văn bản 154/QĐ-NN ngày 5/11/1994, lần nữa tiếp tục cho rằng nội dung trên của văn bản 1181 là đúng.
Chuyện giằng co qua nhiều năm, và ông Nguyên đã chết nhưng vẫn không đòi được quyền sử dụng đất chính đáng của mình.
Đến đầu năm 2016, con ông Nguyên, là Châu Tuấn Quốc, nghe phong thanh rằng UBND quận Thủ Đức có một kế hoạch mở rộng trụ sở hành chính liên quan đến khu đất của ông. Ông Quốc chỉ nghe vì không có niêm yết văn bản tại phường, không ai gửi văn bản gì cho ông. Ông Quốc phải tự mày mò và tìm được văn bản. Đó là Kế hoạch 41/KH-QLCT ban hành ngày 18/1/2016 của UBND quận 9 về việc bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án xây dựng nâng cấp trụ sở hành chính quận 9. Công trình này do Ban quản lý Đầu tư Xây dựng Công trình quận 9 làm chủ đầu tư.
Đọc văn bản, ông Quốc té ngửa rằng diện tích đất thu hồi để mở rộng trụ sở nằm gọn trong khu đất của ông chứ không còn thu hồi chỗ nào khác, đồng thời tiền bồi thường đất là 0 (không) đồng.
Làm đơn trương khiếu nại lên UBND TP và các nơi cũng đã nhiều, và ông Tuấn nhận lại câu trả lời là dựa vào các văn bản trước đó, trong đó có văn bản 154, mà văn bản 154 lại công nhận văn bản 1181.
Tuy nhiên, UBND quận 9 đã lờ đi một chi tiết quan trọng, đó là văn bản gần nhất, số 2774 ngày 23/7/1998 do ông Mai Quốc Bình, lúc đó là Ủy viên UBND TPHCM, ký. Văn bản đó xác nhận việc ông Nguyên đã mua bán và sử dụng khu đất, đồng thời giao lại quyền sử dụng cho ông Nguyên và nếu có thu hồi thì phải bồi thường đất.
“Nay nhà nước chấp thuận cho ông, bà Châu Văn Nguyên được tiếp tục sử dụng phần đất này là phù hợp với Điều 2 Luật Đất đai ngày 14/7/1993. Khi quy hoạch, sử dụng cho công ích, phần đất 3.614m2 phải đền bù và bồi hoàn cho người đang trực tiếp quản lý sử dụng”, văn bản 2774 kết luận.
Có thể thấy sự bất nhất rất nhiều trong các văn bản, các quyết định của UBND quận Thủ Đức về khu đất. Theo Luật Đất đai 1993, đất được người dân sử dụng ổn định thì chính quyền phải giao đất, thậm chí trước đây còn miễn tiền sử dụng đất khi làm thủ tục cấp sổ đỏ, sổ hồng. Các văn bản Luật Đất đai đều quy định, đất có nguồn gốc trước 1975 nếu người dân chứng minh được đã sử dụng ổn định thì vẫn phải cấp giấy chứng nhận cho dân. Trong khi đó, năm 1980 chính quyền thu hồi đất của ông Nguyên đã đền bù, tức xác nhận quyền sử dụng chính đáng, sao nay nói là “đất công”, không bồi thường?
Kể cả, khái niệm “đất công” cũng đã được chính quyền quận 9 hiểu sai. Trước đây ông Nguyên mua đất của bà Năm có chính quyền Sài Gòn trước 1975 xác nhận, thì rõ ràng đây là đất của cá nhân chứ không phải là đất công nữa.
Còn nếu nói đất trước 1975 chỉ là... đường đi, do ông Nguyên lấn chiếm, thì đất ông Nguyên mua có địa bạ, có bản đồ hẳn hoi. Thứ hai, luật bất hồi tố, qua 46 năm vật đổi sao dời và dưới sự quản lý của chính quyền mới, toàn bộ khu này đã là khu dân cư. Vậy thì việc “hồi tố” để thu trắng không bồi thường đất có là hợp lý?
Đến nay, phần đất này thuộc địa chỉ số 15, đường số 6, KP.1, phường Hiệp Phú, quận 9.
Mọi sự đơn giản, chỉ vì việc chính quyền cố tình thu hồi đất không bồi thường mà trở nên lằng nhằng phức tạp!
Chủ trương của Chính phủ mấy năm qua là phải ráo riết hoàn tất việc cấp giấy tờ cho dân để dễ quản lý đất đai. Việc chậm trễ tiến độ một phần từ những rắc rối này mà ra.
