Kỳ vọng sàn vàng sớm lấp lánh

Những thay đổi về chính sách, dù cần thiết, vẫn chưa thể giải quyết triệt để được các vấn đề cốt lõi như: Thiếu minh bạch, thiếu sân chơi tập trung và chưa có công cụ đủ mạnh để giám sát giao dịch, kiểm soát cung - cầu.

Ông Nguyễn Tiến Minh - Phó trưởng Thuế TP Hà Nội chia sẻ, giao dịch vàng vẫn thiếu minh bạch, qua kiểm tra thực tế cho thấy vẫn còn nhiều sai sót, như: xác định giá tính thuế chưa đúng, kê khai chi phí liên quan đến vàng nguyên liệu chưa đầy đủ, quy trình hạch toán chưa thống nhất. Bên cạnh đó, qua phối hợp với cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng cho thấy nhiều tài khoản cá nhân xuất hiện dòng tiền lớn, bất thường, không phù hợp với hoạt động kinh doanh khai báo. Các sai phạm này đã được yêu cầu điều chỉnh kịp thời nhằm tránh thất thu ngân sách.

Để minh bạch hóa thị trường, theo các chuyên gia, việc thành lập sàn giao dịch vàng là cần thiết. Bởi lẽ, một sàn vàng hoạt động đúng chuẩn sẽ giúp cơ quan quản lý giám sát giao dịch theo thời gian thực, nắm được các luồng mua bán, mức độ biến động, rủi ro thị trường và nhận diện các nhóm tác động đến giá. Khi có dữ liệu tập trung, Nhà nước mới có thể thực hiện can thiệp bằng công cụ thị trường khi cần thiết.

"Điểm mấu chốt hiện nay là thiết kế mô hình sàn như thế nào? Lộ trình triển khai ra sao? Cơ chế quản trị, giám sát phải được thiết kế thế nào để hiệu quả, minh bạch? Nếu làm tốt, sàn vàng sẽ trở thành công cụ giúp Nhà nước quản lý một thị trường vốn nhiều biến động, giảm tình trạng đầu cơ, thiếu minh bạch và chênh lệch giá bất hợp lý như thời gian qua"- chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, CEO AFA Capital, để tránh lặp lại các rủi ro của quá khứ, điều quan trọng nhất là phải xác định đúng bản chất mô hình cần xây dựng và phân định rõ các loại hình giao dịch vàng đang được nhắc tới. “Chúng ta cần phân biệt rất rõ hai loại hình: sàn giao dịch vàng dựa trên chênh lệch giá, hay còn gọi là sàn giao dịch CFD, và sàn giao dịch vàng vật chất” - ông Nguyễn Minh Tuấn nhấn mạnh.

NHNN cho biết, dự kiến sàn giao dịch vàng hình thành vào năm 2026. Giai đoạn đầu, mô hình này tập trung vào các sản phẩm vàng vật chất và chỉ hoạt động trong phạm vi nội địa, chưa kết nối với các mô hình trên quốc tế. Ở giai đoạn tiếp theo, nhà quản lý sẽ cho giao vàng nguyên liệu, rồi có thêm vàng miếng, cuối cùng mới là sản phẩm phái sinh có kết nối quốc tế. Tương ứng với đó, Việt Nam hiện vẫn đang cân nhắc ba mô hình gồm sàn giao dịch vàng quốc gia tập trung, giao dịch vàng trên Sở Giao dịch hàng hóa và sàn giao dịch vàng trong mô hình trung tâm tài chính quốc tế.

Ông Tuấn đồng tình với lộ trình bắt đầu từ giao dịch vàng nguyên liệu để ổn định nguồn cung cho sản xuất. Khi đầu vào được bảo đảm, thị trường nên tiến tới giao dịch vàng miếng - loại tài sản đầu tư phổ biến với người dân. Bước tiếp theo khi sàn vàng vật chất hoạt động ổn định, minh bạch, có hệ thống lưu ký, thanh toán bù trừ và chuẩn hóa giao dịch, thì việc phát triển các sản phẩm tài chính thứ cấp như chứng chỉ vàng, hợp đồng tương lai hay quyền chọn vàng là bước đi tự nhiên, đúng quy trình quốc tế. Từ đây, sàn có thể phát triển thêm các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, vàng ETF, hoặc các quỹ đầu tư vàng, qua đó mở ra không gian đầu tư, phòng ngừa rủi ro, và quan trọng hơn là huy động được nguồn vàng trong dân.

Các chuyên gia kỳ vọng, nếu sàn vận hành minh bạch, có cơ chế niêm yết, khớp lệnh và báo giá theo chuẩn quốc tế, thì giá vàng trong nước sẽ tiệm cận sát hơn với giá thế giới, người dân không còn động cơ nhập lậu vàng để ăn chênh lệch giá. Khi đó, vàng không còn là “hàng hóa cất trong két” mà trở thành một tài sản tài chính lưu động, vừa giúp người dân sinh lời, vừa giúp Nhà nước huy động được nguồn lực cho nền kinh tế.