Hiện, cơ quan thuế đang triển khai nhiều biện pháp chống chuyển giá, nhưng công tác này vẫn gặp nhiều khó khăn vì thời gian thanh, kiểm tra ngắn, lực lượng mỏng và cơ quan thuế chưa có chức năng điều tra.
Vi phạm ngày càng tinh vi
Thời gian gần đây, nhiều DN FDI dù liên tục khai lỗ nhưng vẫn ồ ạt mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh. Điều này đã làm dấy lên nghi vấn DN chuyển giá, trốn thuế. Số liệu của Bộ Tài chính cho biết, đến nay, toàn ngành đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 217 DN có hoạt động giao dịch liên kết. Truy thu, truy hoàn và phạt 575,75 tỷ đồng; giảm lỗ gần 2.636 tỷ đồng; giảm khấu trừ 15,5 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 1.811 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu hơn 256 tỷ đồng, giảm lỗ 1.888 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 1.748,67 tỷ đồng.
 |
| Dây chuyền sản xuất Coca Cola. Ảnh: Trần Thanh |
Quyền Vụ trưởng Vụ Thanh tra, Tổng cục Thuế Phạm Ngọc Lai cho biết, vi phạm phổ biến là giá mua hàng hóa không phù hợp với giá thị trường. Chẳng hạn, một công ty đa quốc gia nhập khẩu vào Việt Nam 1kg bột mì để chế biến bánh kẹo có giá cao hơn giá thị trường khi so sánh với giá các đơn vị trong nước nhập khẩu. Hay như một chai nước có giá thị trường là 5.000 đồng, nhưng công ty đa quốc gia chỉ khai bán với giá 4.000 đồng để giảm mức thuế phải đóng...
Ngoài ra, đại diện cơ quan thanh tra thuế cũng cho biết, các tập đoàn đa quốc gia sau khi nhận sản phẩm từ công ty, có thể đi vòng qua nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ như Singapore, Hongkong trước khi nhập sản phẩm về thị trường Việt Nam. Trong trường hợp này, công tác thu thập dữ liệu thông tin về giá gặp rất nhiều khó khăn. “Đơn cử như Coca Cola hoạt động ở hơn 100 nước, khiến công tác thu thập dữ liệu thông tin về giá cũng như việc áp dụng đơn giá chuẩn để so sánh với giá đang giao dịch khi vào Việt Nam nhằm phát hiện sai phạm gặp rất nhiều khó khăn” - ông Lai nêu ví dụ.
Mua dữ liệu để phục vụ thanh tra
Để ngăn chặn hành vi chuyển giá, chống thất thu ngân sách, mới đây, Tổng cục Thuế đã có văn bản yêu cầu các cục thuế rà soát và tiến hành thanh tra DN FDI kinh doanh bán lẻ trong những tháng cuối năm 2017. Một số nội dung thanh tra sẽ nhắm đến các sắc thuế như thuế thu nhập DN, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân, thuế nhà thầu. Hay như việc sử dụng thương hiệu dưới hình thức nhượng quyền thương mại hoặc chuyển quyền sở hữu nhưng chưa đăng ký với cơ quan quản lý, chưa kê khai nộp thuế chuyển nhượng vốn giữa các chủ sở hữu theo quy định. Tổng cục cũng yêu cầu các cục thuế rà soát chi phí dịch vụ mà các DN này trả cho các công ty mẹ ở nước ngoài nhưng không chứng minh được dịch vụ tư vấn đã được thực hiện, hoặc dịch vụ không phục vụ cho sản xuất của DN Việt Nam…
Lãnh đạo Vụ Thanh tra Thuế cho biết, ngành thuế đã được Chính phủ cho phép mua dữ liệu giá để phục vụ công tác thanh tra. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất trong công tác chống chuyển giá là thời gian thực hiện thanh tra đối với các giao dịch liên kết quá ngắn, trong khi nhân lực thực hiện công tác này lại mỏng. “Theo quy định Luật Thanh tra, Luật Quản lý thuế, thời gian thực hiện thanh tra chống chuyển giá là 45 ngày và kéo dài không quá 70 ngày. Trong khi trên thế giới hiện nay, việc thanh tra chống chuyển giá kéo dài 575 ngày, tức là gấp hơn 10 lần ở Việt Nam” - ông Lai nói. Ngoài ra, khó khăn nữa là ngành thuế Việt Nam hiện chưa có chức năng điều tra thuế, trong khi hầu hết ngành thuế các nước được điều tra thuế. Vì vậy, cơ quan thuế đang nghiên cứu xây dựng đề án khoa học để bổ sung chức năng điều tra cho ngành thuế.
| "Công ty TNHH Uber B.V Hà Lan không đáp ứng điều kiện nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ, không đáp ứng nộp thuế thu nhập DN trên cơ sở kê khai doanh thu, chi phí để xác định thu nhập chịu thuế. Nguyên tắc pháp luật về thuế hiện hành áp dụng thống nhất đối với tất cả mọi DN, gồm: Thống nhất về mức thuế suất, về điều kiện ưu đãi đầu tư, chế độ miễn giảm... Trường hợp của Uber, doanh thu được tính bằng 20% số tiền nhận được từ khách hàng, lái xe hưởng 80% còn lại. Theo đó, Uber phải nộp thuế trên phần 20% mà đơn vị này được hưởng còn lái xe nộp thuế trên phần 80% họ được hưởng. " - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Nguyễn Đại Trí |
