Công nghệ bán dẫn - công nghệ lõi định hướng phát triển kinh tế số
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, ngành công nghiệp bán dẫn nổi lên như một lĩnh vực then chốt, quyết định sự phát triển của nhiều ngành công nghệ khác. Ngày nay đi tìm một sản phẩm công nghiệp hiện đại không chứa vi mạch còn khó hơn "mò kim đáy biển". Do đó có thể nói, công nghệ bán dẫn là công nghệ lõi định hướng phát triển kinh tế số.
Sản xuất bán dẫn là quy trình phức tạp, bao gồm nhiều giai đoạn chuyên biệt. Theo Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Mỹ (SIA), một con chip thường trải qua 3 khâu sản xuất chính, gồm: thiết kế, sản xuất và đóng gói. Trong đó, khâu thiết kế đóng góp khoảng 53% tổng giá trị một con chip, khâu chế tạo chiếm 24% và đóng gói chiếm 6%.
Số liệu thống kê cho thấy, Việt Nam hiện có khoảng 170 dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD - một con số đáng khích lệ. Trong đó có các dự án quy mô lớn như Intel (4,1 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD) và Hana Micron (673 triệu USD). Không chỉ có vậy, dấu ấn quan trọng là gần đây, cả Nvidia, Qualcomm - các “ông lớn” ngành bán dẫn, AI của Mỹ và thế giới - cũng đã tới Việt Nam để thực hiện những kế hoạch đầu tư, kinh doanh lớn.
.jpg)
Hoạt động sản xuất tại Khu công nghiệp Quang Minh, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng
Lĩnh vực thiết kế chip đã có gần 50 tập đoàn nước ngoài (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…) và hơn 10 DN trong nước (Viettel, FPT, CMC…) đang hoạt động; lĩnh vực đóng gói, kiểm thử có 14 DN nước ngoài và 1 DN trong nước; lĩnh vực phụ trợ cho công nghiệp bán dẫn có 15 DN nước ngoài.
Việt Nam đã bắt đầu tham gia vào các công đoạn có giá trị gia tăng cao như sản xuất thiết bị, vật liệu và linh kiện bán dẫn, đã có những đĩa wafer bán dẫn lần đầu tiên được sản xuất tại Việt Nam bởi Tập đoàn Coherent; Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia và Công ty Siemens Electronic Design Automation (Siemens EDA) đã ký kết thỏa thuận hợp tác nhằm phát triển hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam; FPT đã ra mắt sản phẩm chip trong ngành y tế; Viettel tuyên bố thiết kế thành công chip 5G DFE, con chip phức tạp nhất trong khu vực Đông Nam Á cho đến nay; Tập đoàn CT Group đã khởi công mở rộng nhà máy chip do người Việt sở hữu và vận hành, đặt mục tiêu sản xuất 100 triệu chip/năm vào năm 2027…
Việt Nam có thể trở thành trung tâm lớn của ngành công nghiệp bán dẫn
GS.TS Đặng Lương Mô, Giáo sư Danh dự - Đại học Hosei, Tokyo, Nhật Bản, cố vấn Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh cho biết, Việt Nam nằm ở trung tâm Đông Nam Á, sở hữu vị trí chiến lược trong chuỗi vận chuyển cung ứng toàn cầu và là địa điểm lý tưởng cho các nhà sản xuất muốn gia nhập thị trường bán dẫn đang phát triển nhanh trong khu vực. Đồng thời, Việt Nam có lực lượng lao động dồi dào trong lĩnh vực kỹ thuật công nghệ phù hợp với ngành bán dẫn. Việt Nam còn một nguồn tài nguyên trực tiếp hơn với công nghiệp bán dẫn là cát đá silicat hoặc cát đá thạch anh, loại vật liệu chứa trên 98% silicon, nguyên liệu chính của nền công nghiệp bán dẫn - vi mạch.
Với những lợi thế đó, Việt Nam có thể trở thành trung tâm tăng trưởng lớn của ngành công nghiệp bán dẫn, trong bối cảnh quy mô thị trường chip toàn cầu đã đạt hơn 520 tỷ USD năm 2023 và dự báo tăng lên tới 1.400 tỷ USD vào năm 2029.
Việt Nam đã và đang triển khai nhiều Nghị quyết, chương trình, kế hoạch phát triển ngành bán dẫn. Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ liên quan phát triển ngành bán dẫn như: Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; cùng nhiều chính sách ưu đãi khuyến khích đầu tư và thúc đẩy DN phát triển trong ngành công nghiệp bán dẫn...
“Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất tốt. Cơ hội này không tự đến mà chúng ta phải tạo ra. Chúng ta có một chiến lược rõ ràng, có sự quan tâm từ Chính phủ và nhân tài trong và ngoài nước cùng nhau tạo ra giá trị cho đất nước. Ngành bán dẫn đang mở ra chương mới cho Việt Nam với những cơ hội vàng để bứt phá, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự cường”- Chủ tịch Ủy ban Phát triển công nghiệp bán dẫn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT Trương Gia Bình, nhấn mạnh.
Phát triển hệ sinh thái ngành bán dẫn bao trùm, toàn diện
Việt Nam đang được thế giới biết đến như một điểm đến triển vọng của ngành công nghiệp bán dẫn, và có thể trở thành trung tâm lớn của ngành công nghiệp bán dẫn. Một minh chứng rõ ràng là việc trở thành 1 trong khoảng 10 quốc gia, nền kinh tế trên thế giới được chọn tổ chức triển lãm trong chuỗi Triển lãm bán dẫn lớn nhất thế giới (SemiExpo) dưới sự hợp tác của Hiệp hội bán dẫn toàn cầu (SEMI) và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, Bộ Tài chính. SemiExpo 2025 sẽ được tổ chức vào tháng 11 này và đã có nhiều lãnh đạo DN bán dẫn hàng đầu xác nhận tham dự, trong đó đặc biệt sẽ có sự tham gia của lãnh đạo cấp cao Tập đoàn ASML, Hà Lan.
Việt Nam cũng được GITEX, cơ quan tổ chức sự kiện lớn nhất thế giới của Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) chọn tổ chức triển lãm quốc tế về đổi mới sáng tạo vào năm 2026. Hình ảnh Việt Nam từng bước xuất hiện rõ nét tại chuỗi triển lãm Semicon của SEMI tại Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia với sự tham dự của đoàn Việt Nam gồm đa dạng thành phần nhà nước, DN, viện, trường với không gian trưng bày riêng, giới thiệu hệ sinh thái bán dẫn cùng các sản phẩm "Make-in-Viet Nam". Đây là bước đi mạnh mẽ nhằm kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu, quảng bá nguồn nhân lực chất lượng cao và thu hút đầu tư trong lĩnh vực bán dẫn.
Phát biểu tại phiên họp của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng ban Chỉ đạo nhấn mạnh việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn là công việc trước mắt, vừa lâu dài, chiến lược, do đó phải tăng tốc, bứt phá, tinh thần phải bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong ngành chíp bán dẫn. Mục tiêu phấn đấu chậm nhất đến 2027 thiết kế, chế tạo, kiểm thử được một số chíp bán dẫn. Thủ tướng cũng định hướng phát triển thị trường chip bán dẫn cạnh tranh, lành mạnh, bình đẳng và đúng quy luật thị trường.
Cũng theo người đứng đầu Chính phủ, cần chuyển trạng thái của chính sách ưu đãi từ thu hút đầu tư sang chuyển giao công nghệ; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Nhà nước, DN và nhà trường, giữa kiến tạo phát triển, nghiên cứu và sản xuất.
Thủ tướng nhấn mạnh, phát triển hệ sinh thái ngành bán dẫn bao trùm, toàn diện, đồng bộ, thực chất, hiệu quả. Hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là cơ chế, chính sách ưu đãi, tháo gỡ những nút thắt về hạ tầng, thể chế, con người với tinh thần “thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người và tổ chức thông minh”.
|
Việt Nam đã triển khai cùng lúc hai hướng phát triển, đó là tăng thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, công nghiệp điện tử, hướng tới việc chuyển giao công nghệ. Đồng thời phải phát huy nội lực. Muốn phát triển công nghệ số, dù thế nào Việt Nam cũng phải có nền công nghiệp chế tạo bán dẫn vi mạch. Chỉ cần khoảng 50% đồ điện tử xung quanh dùng chip Việt Nam là đã rất thành công rồi” - GS.TS Đặng Lương Mô, Giáo sư Danh dự - Đại học Hosei, Tokyo, Nhật Bản, cố vấn Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh |
