Người tiêu dùng Việt sẽ thay đổi ra sao trong thời gian tới?

Thay đổi về hành vi đang hiện đại hóa và đa dạng hóa môi trường tiêu dùng Ngoài những thay đổi nhân khẩu học, thị trường tiêu dùng Việt Nam đang trải qua những thay đổi to lớn về hành vi, khi thu nhập gia tăng cùng đổi mới mô hình kinh doanh và công nghệ được đẩy mạnh. Có thể thấy rõ 5 thay đổi: Tác động của số hóa đến các kênh phân phối, gia tăng sử dụng các hệ sinh thái tương tác trực tiếp với người tiêu dùng, ưu tiên ngày càng lớn dành cho các thương hiệu trong nước, quan tâm nhiều hơn đến các sản phẩm thể hiện “lối sống có ý thức”, và giảm chênh lệch giữa vùng miền.

Doanh nghiệp cần làm gì để thu hút người tiêu dùng

Để có thể phát triển thị trường tiêu dùng Việt Nam, doanh nghiệp sẽ phải cân nhắc các xu hướng phản chiếu thực tiễn kinh tế xã hội và những xu thế sẽ ảnh hưởng đến tiêu dùng như: Quy mô hộ gia đình thu hẹp, người cao tuổi chi tiêu nhiều hơn, công dân thế hệ số tham gia thị trường một cách mạnh mẽ hơn và phân bố chi tiêu rộng hơn...

Việt Nam hiện có hơn 680.000 cửa hàng trực tiếp (offline) bán các mặt hàng thực phẩm cơ bản và đồ tiêu dùng nhanh. Các doanh nghiệp trong nước như Telio và Vinshop đang cung cấp cho cửa hàng bán thực phẩm và mặt hàng truyền thống này những lựa chọn về phương thức đặt hàng số và thanh toán số. Do các doanh nghiệp số đó từng bước cạnh tranh với doanh nghiệp kinh doanh B2B truyền thống như đại lý bán buôn hay cửa hàng bán buôn, thương mại truyền thống có thể có sự kết nối mạnh mẽ hơn. Quá trình này có thể loại bỏ vai trò trung gian của các nhà phân phối và bán buôn truyền thống, từ đó dẫn đến hiệu suất cao hơn.

Các doanh nghiệp trong nước đã xây dựng thành công thương hiệu tại Việt Nam, như VinFast trong lĩnh vực ô tô hay Masan, Nutifood, và Vinamilk trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, thực phẩm. Các doanh nghiệp trong nước cũng đã thành công với mô hình bán lẻ hiện đại với các tên tuổi như Bách Hóa Xanh, Coop Mart, và VinMart.

Các doanh nghiệp muốn chinh phục người tiêu dùng Việt cần trả lời các câu hỏi: Tham gia thị trường nào, truyền thông như thế nào với người tiêu dùng, và làm thế nào để duy trì sự kết hợp của địa phương hóa và tính linh hoạt. Cạnh tranh ở đâu? Các doanh nghiệp tại Việt Nam cần có góc nhìn rộng hơn cho câu hỏi “cạnh tranh ở đâu” so với góc nhìn từng đáp ứng yêu cầu trong quá khứ. Thành công giờ đây đòi hỏi doanh nghiệp dịch chuyển xa hơn so với cách tiếp cận tập trung vào hai thành phố lớn và cân nhắc các kênh mới trong bối cảnh công nghệ không ngừng thay đổi.

Ngoại trừ một số lĩnh vực như hàng xa xỉ cao cấp, đã qua rồi cái thời doanh nghiệp chỉ cần tập trung vào hai thị trường Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, các lĩnh vực cạnh tranh trong nước có tương tác trực tiếp với người tiêu dùng đang theo đuổi người tiêu dùng nông thôn tại nhiều khu vực địa lý rộng khắp. Các doanh nghiệp cần mở rộng cách tiếp cận của mình để có kế hoạch phân phối tới 15 thành phố lớn nhất. Cùng với đó, doanh nghiệp bán lẻ lớn cần tìm cách nắm bắt cơ hội mới bằng cách đầu tư không chỉ vào các thành phố trọng yếu mà cả vào hàng loạt khu vực đông dân cư nằm ngoài các khu vực thành thị.

Các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng nên lựa chọn cách tiếp cận phân phối linh hoạt để đón nhận những thay đổi đang diễn ra trong cơ cấu kênh phân phối. Doanh nghiệp cần có sự linh hoạt, nhanh nhạy trong việc định vị bản thân để giải bài toán phức tạp bao gồm hiện trạng nền thương mại truyền thống phân mảnh với tỷ trọng lớn, ngành B2B trực tuyến với tốc độ tăng trưởng nhanh. Trong bối cảnh này, cạnh tranh tại Việt Nam không chỉ đòi hỏi chiến lược đúng đắn, mà còn cần đến năng lực quản lý kênh, quản lý bạn hàng then chốt, chinh sách giá, và tối ưu hóa khuyến mại.