Đầu cơ, lách thuế
Kết luận cho thấy các vi phạm chủ yếu của những DN này là về quy định phòng chống rửa tiền như thiếu nhận diện khách hàng, báo cáo giao dịch lớn; vi phạm về chứng từ, kế toán và thuế; hoặc có dấu hiệu đưa thông tin nhầm lẫn về sản phẩm nhằm thu hút khách hàng - hành vi có thể bị xem là cạnh tranh không lành mạnh. Bên cạnh các lỗi chung, mỗi tổ chức còn phát sinh sai phạm riêng với mức xử phạt hành chính khác nhau. Mỗi đơn vị bị xử phạt hành chính từ 380 triệu đồng đến 2,64 tỷ đồng.
Cụ thể, tại Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), NHNN cho biết giá mua - bán vàng tại đây do Tổng Giám đốc Công ty SJC, thời điểm đó là bà Lê Thúy Hằng, quyết định và chỉ đạo trực tiếp. DN có vốn Nhà nước này không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, bán vàng, cũng như không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá. Quyết định giá mua và bán chỉ do Tổng Giám đốc quyết định, theo NHNN, dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá vàng trên thị trường do SJC là đơn vị chiếm thị phần lớn.
.jpg)
Mua, bán vàng tại cửa hàng Bảo tín Minh Châu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng
Với Bảo Tín Minh Châu, DN này được xác định vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng. Cụ thể, DN không công bố trên website về thông tin vận chuyển và giao nhận, quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử. DN cũng không có chính sách bảo đảm an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người dùng trên website...
Với Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu vi phạm về nhãn hàng hóa theo quy định đối với sản phẩm vàng trang sức, mỹ nghệ... Kết quả xác minh cho thấy có dấu hiệu Công ty PNJ vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Ngoài ra, công ty còn vi phạm về những quy định phòng, chống rửa tiền.
Kết luận thanh tra về DOJI cho biết, đã vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; về một số giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết; về hoạt động hai kinh doanh vàng khác (hoạt động vay vốn bằng vàng của người dân, khách hàng và hoạt động giữ hộ vàng miếng trên ứng dụng EGOLD) khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép…
Ngoài 4 công ty kinh doanh vàng lớn trên thị trường, NHNN cũng công bố kết luận thanh tra đối với ngân hàng trong đó chỉ ra, vi phạm hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế; vi phạm về nhận vàng miếng SJC của khách hàng gửi tại ngân hàng giữ hộ nhưng không thực hiện thủ tục niêm phong, không ghi số series vàng nhận giữ hộ cho khách hàng; đặc biệt tại một ngân hàng có 3 khách hàng chiếm 15% tổng doanh số mua bán vàng miếng trong thời kỳ thanh tra đã liên tục thực hiện giao dịch mua - bán với cùng số lượng, cùng thời điểm.
Không để thao túng, làm giá trên thị trường vàng
Kết luận thanh tra vàng được công bố đã làm sáng tỏ những nghi ngờ của dư luận thời gian qua về hành vi thao túng, gây nhiễu loạn thị trường; bất cập về độc quyền sản xuất vàng miếng thương hiệu quốc gia SJC… Người dân rất mong các cơ quan chức năng lành mạnh hóa thị trường vàng. “Tổng Giám đốc Công ty SJC tự quyết định mức giá mua/bán vàng. Thế này thì bảo sao chênh lệch giá mua/bán quá lớn như các chuyên gia đã cảnh báo lâu nay” - chị Kim Anh (ở Đống Đa, Hà Nội) nói.
Ông Quang Tuấn (ở Tây Hồ, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi quan tâm xem tại sao khi vàng thế giới lên, thì đơn vị kinh doanh vàng cho chênh giá mua và bán vàng lớn thế? Mặt khác giá trong nước và thế giới cũng chênh quá nhiều. Điểm này chỉ mang lợi cho đơn vị kinh doanh vàng, nhưng quá bất công cho người dân mua vàng”.
Phía các chuyên gia cũng nhấn mạnh, kết luận thanh tra đã chỉ ra đúng những bất cập bấy lâu nay của thị trường vàng. Đó là nổi lên một số vấn đề như chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới; một số động thái của các DN tham gia thị trường vàng có tính thao túng, găm hàng, đội giá; việc buôn lậu vẫn còn phức tạp; việc quản lý còn có lúc, có nơi lỏng lẻo, chưa phù hợp với kinh tế thị trường, điều kiện thực tế và diễn biến tình hình.
Trong vòng hơn một năm trở lại đây, khi giá vàng thế giới liên tục tăng cao do các bất ổn địa chính trị thì thị trường vàng trong nước càng bị thử thách khi nguồn cung, thị trường vàng đã xảy ra hiện tượng chưa từng có vào năm 2024 là người dân xếp hàng ròng rã nhiều ngày để chờ mua vàng và các công ty vàng phải giới hạn số vàng bán cho mỗi người ở mức 1 lượng vàng miếng hoặc 1 - 2 chỉ vàng nhẫn vì không đủ nguồn cung.
TS Nguyễn Ngọc Tú - chuyên gia về thuế nhấn mạnh: “Chênh lệch giá vàng lớn mang lại lợi nhuận khủng khiếp cho DN và cả những cá nhân tham gia đầu cơ”. Bên cạnh đó, hệ thống thuế hiện tại đang tạo kẽ hở cho các DN vàng. “DN kinh doanh vàng hiện nay tự khai, tự nộp thuế và chỉ chịu hậu kiểm, nghĩa là cơ quan thuế chỉ can thiệp sau khi họ đã hoàn thành nghĩa vụ kê khai. Nhờ đó DN cố tình lách quy định, không xuất hóa đơn đầy đủ hoặc ghi nhận sai lệch thông tin giao dịch nhằm giảm số thuế phải nộp" - TS Nguyễn Ngọc Tú cảnh báo rằng các vi phạm này không chỉ dừng lại ở DN mà còn gây ra hệ lụy đối với ngân sách Nhà nước.
Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược T.Ư, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu cần thiết phải khẩn trương đổi mới, hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng, vốn đã chậm được đổi mới và chưa theo kịp đòi hỏi của thực tiễn.
Mới đây, tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về kinh doanh vàng; tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm hành vi buôn lậu thao túng, găm hàng, làm lũng đoạn thị trường vàng.
Chấm dứt chênh lệch cao vô lý?
Sau khi NHNN công bố các kết luận thanh tra, PNJ đã có thông cáo phát đi, DN này ghi nhận những thiếu sót trong quá trình kinh doanh, đồng thời khẳng định chủ động khắc phục tất cả các điểm mà đoàn thanh tra chỉ ra ngay từ năm 2024. Eximbank cũng cho biết chủ động giải pháp khắc phục các nội dung đã được chỉ ra trong kết luận thanh tra một cách nghiêm túc và cầu thị.
Dù vậy, điều mà dư luận quan tâm hiện nay là giá vàng trong nước tới đây có giảm, thu hẹp thêm cách biệt với giá thế giới? Chuyên gia Trần Duy Phương nhận định, sau một loạt chỉ đạo mới về chính sách quản lý thị trường vàng, tới đây chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới sẽ phải giảm xuống, khi đó tâm lý của người dân cũng được giải tỏa. “Khi Nhà nước đã quyết tâm gỡ nút thắt trên thị trường vàng thì tâm lý người dân sẽ vững hơn, không còn chăm chăm bỏ vốn vào vàng như thời gian qua và vàng lậu sẽ không còn đất sống" - chuyên gia Trần Duy Phương nói thêm.
Theo Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, NHNN sẽ tiếp tục làm tốt công tác truyền thông để kịp thời cung cấp các thông tin về chủ trương, giải pháp, chính sách quản lý thị trường vàng, ổn định tâm lý thị trường; khẩn trương xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012 theo trình tự, thủ tục rút gọn; phối hợp với các bộ, ngành liên quan để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của các DN kinh doanh vàng. Chuyên gia Trần Duy Phương cũng cho rằng, có thể sẽ mất một vài tháng để sửa đổi chính sách cho thị trường vàng, nhưng những quyết sách mạnh mẽ sẽ tạo nên niềm tin cho thị trường.
| Trong khoảng thời gian từ ngày 26 - 31/5, giá vàng trong nước giảm mất gần 2 triệu, lùi về 110,5 triệu đồng/lượng mua vào, 113,5 triệu đồng/lượng bán ra. Tuy vậy, so với giá vàng thế giới quy đổi, giá vàng miếng SJC đang cao hơn 14,2 triệu đồng/lượng, trong khi giá vàng nhẫn 9999 đang cao hơn 9,5 triệu đồng/lượng. Đây vẫn là mức chênh rất cao nếu so với chỉ đạo của Thủ tướng là kéo chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới về quanh mức 1 - 2%. |
