Nguyên tắc cốt lõi là “Giáo dục và Thấu hiểu”
Thạc sĩ Tô Thị Vân Anh chỉ ra rằng, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, đã đến lúc Việt Nam cần chấm dứt việc coi đòn roi là giải pháp "hiệu quả", bởi lẽ, hình thức trừng phạt này không chỉ gây tổn thương tâm lý sâu sắc mà còn không mang lại hiệu quả bền vững trong việc hình thành nhân cách và trách nhiệm cho trẻ. Thay vào đó, việc tập trung vào thấu hiểu nguyên nhân gốc rễ, kiên nhẫn đối thoại và áp dụng kỷ luật tích cực sẽ là chìa khóa để nuôi dưỡng một thế hệ tự tin, tự chủ và giàu lòng trắc ẩn.
Thạc sĩ Tô Thị Vân Anh cho rằng, tập trung vào thấu hiểu nguyên nhân gốc rễ, kiên nhẫn đối thoại và áp dụng kỷ luật tích cực sẽ là chìa khóa để nuôi dưỡng một thế hệ trẻ em Việt Nam tự tin, tự chủ và giàu lòng trắc ẩn. Ảnh: NVCC
“Đòn roi hay những lời mắng mỏ, vốn bị coi là công cụ "hiệu quả" trong quá khứ, thực chất không mang lại hiệu quả lâu dài mà còn gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng cho trẻ. Các nghiên cứu tâm lý học đã chỉ rõ rằng trừng phạt thể chất chỉ tạo ra sự sợ hãi và thái độ chống đối, khiến trẻ lớn lên có nguy cơ cao mắc các vấn đề về hành vi và sức khỏe tinh thần” - thạc sĩ Tô Thị Vân Anh nói và nhấn mạnh, Thụy Điển, Na Uy, Đức, Phần Lan là những ví dụ điển hình khi đã tiên phong cấm hoàn toàn các hình thức trừng phạt thể chất, chuyển sang tập trung vào các phương pháp giáo dục dựa trên sự tôn trọng, thấu hiểu và kỷ luật tích cực. Những phương pháp này không chỉ giúp trẻ điều chỉnh hành vi mà còn bồi dưỡng lòng tự trọng, sự tự chủ và khả năng chịu trách nhiệm.
“Việt Nam vẫn còn khoảng cách đáng kể trong việc áp dụng giáo dục không dùng đòn roi. Quan niệm "thương cho roi cho vọt" vẫn phổ biến, và báo cáo của UNICEF cho thấy nhiều học sinh Việt Nam vẫn cảm thấy trường học chưa thực sự an toàn. Điều này càng làm nổi bật nhu cầu đổi mới phương pháp giáo dục theo hướng nhân văn, giảm bạo lực” - thạc sĩ Tô Thị Vân Anh nói thêm.
Từ nhận định trên, thạc sĩ Tô Thị Vân Anh cho rằng, thay vì chỉ trừng phạt hành động bề ngoài, người lớn cần tìm hiểu "cửa sổ" cảm xúc bên trong của trẻ. Hành vi của trẻ thường là tín hiệu cho thấy sự thiếu chú ý, bất an hay khó khăn trong việc bộc lộ cảm xúc. Khi hiểu được nguyên nhân, chúng ta có thể dành thêm thời gian riêng tư, trấn an và hướng dẫn trẻ cách thể hiện cảm xúc lành mạnh.
Đồng thời, cấm đoán đơn thuần không giúp trẻ hiểu bản chất vấn đề. Thay vào đó, cần giải thích rõ ràng và logic về lý do một hành vi là sai và hậu quả của nó, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy phản biện và nhận thức về trách nhiệm xã hội.
Ngoài ra, người lớn cũng cần giữ bình tĩnh để tạo ra một môi trường an toàn, nơi trẻ cảm thấy được lắng nghe và tôn trọng, giúp trẻ thoải mái chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc.
Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh
Khẳng định, kỷ luật tích cực không phải là hình phạt, mà là một quá trình hướng dẫn và học hỏi. Thạc sĩ Vân Anh đề xuất các biện pháp xây dựng, gồm:
Thạc sĩ Tô Thị Vân Anh là tác giả uy tín trong lĩnh vực giáo dục với hơn 40 đầu sách tham khảo về STEM, chuyển đổi số và Toán. Ảnh: NVCC
Thay thế bạo lực bằng các biện pháp xây dựng: Sử dụng "time-out" để giúp trẻ bình tĩnh, hướng dẫn bồi thường thiệt hại khi làm hỏng đồ vật, và giới hạn đặc quyền khi trẻ lạm dụng chúng.
Tôn trọng trẻ em: Lắng nghe và đồng hành, không ngại nói lời xin lỗi khi người lớn làm sai.
Dùng sự động viên thay vì khen thưởng: Tập trung vào nỗ lực và quá trình của trẻ, giúp chúng tự đánh giá bản thân và xây dựng sự tự tin nội tại.
Dạy kỹ năng sống từ lỗi lầm: Coi lỗi lầm là cơ hội để trẻ học cách chịu trách nhiệm và giải quyết vấn đề.
Học sinh tham gia xây dựng nội quy: Giúp các em cảm thấy mình là một phần của quá trình, nâng cao ý thức trách nhiệm và sự tuân thủ.
“Một môi trường giáo dục lành mạnh cần chú trọng vào việc giúp trẻ cảm thấy an toàn và có định hướng, hiểu được ranh giới. Cùng trẻ thảo luận để đưa ra giải pháp, giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng và có trách nhiệm. Với các trường hợp nghiêm trọng, áp dụng mô hình giáo dục phục hồi (restorative education/justice). Thay vì chỉ trừng phạt, cần phối hợp với cơ quan chức năng, gia đình, cung cấp can thiệp tâm lý và hỗ trợ phục hồi, thiết kế lộ trình giáo dục đặc biệt để giúp trẻ nhận thức, sửa sai và tái hòa nhập” - thạc sĩ Tô Thị Vân Anh gợi ý.
Trong bối cảnh Việt Nam, để hiện thực hóa một nền giáo dục không đòn roi, thạc sĩ Tô Thị Vân Anh kết luận rằng, áp dụng giáo dục tích cực là một hành trình dài của sự kiên nhẫn, thấu hiểu và học hỏi. Để hiện thực hóa điều này tại Việt Nam, cần tăng cường tập huấn cho giáo viên và phụ huynh, đưa nội dung giáo dục không bạo lực vào chương trình, xây dựng hệ thống hỗ trợ tâm lý học đường, và đẩy mạnh truyền thông cộng đồng. Những giải pháp này, nếu được thực hiện đồng bộ, sẽ góp phần hình thành một môi trường học tập an toàn, nhân văn và bền vững, phù hợp với đặc thù văn hóa Việt Nam.
Hướng tới một nền giáo dục "không đòn roi": Những nguyên tắc “vàng” từ các quốc gia tiên tiến
(Tieudung.vn) - Đòn roi, mắng mỏ không còn là phương pháp giáo dục hiệu quả, mà gây tác động tiêu cực đã được khoa học chứng minh. Việt Nam cần chuyển mình sang nền giáo dục nhân văn hơn, học hỏi từ các quốc gia tiên tiến. |
