Tọa đàm được tổ chức nhằm cảnh báo đỏ về nạn săn bắt thú rừng, đặc biệt là thú quý hiếm tại Việt Nam; Lý do nạn săn bắt thú rừng phi pháp vẫn còn diễn ra phổ biến và sự hiện diện công khai của các quán ăn, ẩm thực thú rừng; Thực tiễn pháp luật, những bất cập, vướng mắc trong việc xử lý tình trạng săn bắt, mua bán, tàng trữ thú rừng trái phép, cùng các đề xuất điều chỉnh để luật pháp sát với thực tế; Nâng cao nhận thức cộng đồng về những rủi ro từ việc tiêu thụ sản phẩm thú rừng và các giải pháp nhằm bảo vệ hệ sinh thái rừng bền vững.
Theo thống kê từ Vườn Quốc gia Cát Tiên, từ năm 2015 đến nay, gần 1.100 vụ vi phạm liên quan đến săn bắt, đặt bẫy thú rừng đã được phát hiện, gần 1.400 đối tượng đã bị xử lý. Chỉ riêng năm 2015, hơn 15.600 bẫy các loại đã được tháo gỡ. Mặc dù số bẫy bị tháo gỡ có giảm trong những năm gần đây, nhưng điều đó không có nghĩa là tình trạng săn bắt đã giảm bớt.
Phát biểu khai mạc buổi tọa đàm, ông Đinh Đức Thọ, Phó TBT báo Pháp Luật TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: “Đây không chỉ là một sự kiện, mà là lời hiệu triệu, hơn hết, là một cam kết về trách nhiệm mà chúng ta cùng gánh vác: Bảo vệ động vật hoang dã – Bảo vệ sự sống!”.
.jpg)
Các đại biểu tham gia Tọa đàm
Theo ông Thọ, từ đầu tuần đến nay (Tức từ ngày 9 -13/6), Báo Pháp Luật TP Hồ Chí Minh đã đăng tải tuyến bài điều tra đa phương tiện mang tên “Tiếng kêu ai oán giữa rừng xanh” và các chuyên đề xung quanh vấn đề bảo vệ động vật hoang dã. Đó là những hình ảnh, thước phim chân thực, sống động, xót xa về hiện thực đau lòng đang diễn ra nơi đại ngàn xanh thẳm. Những ngày tháng lặn lội trong rừng sâu, chúng tôi đã chạm mặt những thợ săn lạnh lùng, chứng kiến những con thú rừng vô tội trúng đạn, bị xẻ thịt ngay tại chỗ. Chúng tôi đã theo dõi những cuộc truy lùng ráo riết nhằm triệt hạ những loài thú quý hiếm, có tên trong Sách Đỏ VN, thậm chí là những loài cực kỳ nguy cấp.
“Tuyến bài của Báo Pháp Luật TP Hồ Chí Minh đã thu hút sự quan tâm mạnh mẽ của dư luận, và quan trọng hơn, đã thúc đẩy các cơ quan chức năng nhanh chóng vào cuộc, phối hợp để xử lý”, ông Thọ cho biết.
Tại tọa đàm, PGS.TS Lê Huỳnh Tấn Duy - Phó trưởng khoa Luật Hình sự, ĐH Luật TP Hồ Chí Minh, cho biết chính sách bảo vệ động vật hoang dã tại Việt Nam được quy định rải rác trong nhiều văn bản, hình thành và triển khai thực hiện hơn 2 thập kỷ, gắn liền với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, quản lý, kiểm soát, bảo tồn… Trong đó, cần chú trọng việc phòng ngừa, xử lý là tuyên truyền, phổ biến, giáo dục; xử lý hành chính, hình sự.
.jpg)
PGS.TS Lê Huỳnh Tấn Duy - Phó trưởng khoa Luật Hình sự, ĐH Luật TP Hồ Chí Minh
Nói về nguyên nhân, ông Duy cho rằng nạn săn bắt động vật hoang dã xuất phát từ nhu cầu tiêu thụ của người dân, lợi nhuận từ hoạt động săn bắt cao và tính rủi ro thấp. Nhiều người dân có thói quen sử dụng động vật hoang dã như thực phẩm, thuốc, vật trang trí, quà tặng quà biếu…. Khi nhu cầu còn thì nguồn cung sẽ tăng.
Bên cạnh đó, nguyên nhân đến từ vấn đề tâm lý, văn hóa – xã hội, là biến đổi khí hậu, mất môi trường sống khiến cho các loài động vật gần dân hơn; việc quản lý, bảo tồn có nhiều khó khăn. Về pháp luật và công tác phòng, chống vi phạm rất khó khăn, lực lượng thiếu, vấn đề về chuyên môn nghiệp vụ, kiến thức pháp luật.
PGS.TS Lê Huỳnh Tấn Duy cũng cho rằng các biện pháp phòng ngừa hiện nay chưa hiệu quả khi chủ yếu tập trung vào việc tuyên truyền, giáo dục, phổ biến kiến thức, pháp luật; chưa mang tính bền vững, thường xuyên, liên tục, rộng khắp; nội dung, hình thức còn hạn chế; thiếu kiểm tra, đánh giá kết quả; chưa lồng ghép vào chương trình đào tạo.
Ông Nguyễn Hoàng Hảo, Giám đốc Khu Bảo tồn thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai, cho rằng cần thực hiện tuyên truyền để tác động đến được lòng trắc ẩn của người dân, tránh săn bắt động vật hoang dã trái phép. Theo ông Hảo, một trong những nguyên nhân người dân ven rừng họ săn bắt trái phép là vì cuộc sống quá khó khăn, họ cũng rất yêu rừng nhưng cũng vì cuộc sống mưu sinh.
Ông Phùng Mỹ Trung, Chuyên gia bảo vệ động vật hoang dã, cho biết pháp luật thì đã có nhưng lương tâm thì không đong đếm được dù đây là một trong những yếu tố căn cơ ảnh hưởng đến vấn đề săn bắn thú rừng. Theo ông Trung, những người săn bắt động vật hoang dã ít quan tâm đến pháp luật, mà thường quan tâm đến “miếng ăn” hơn.
Từ đó, ông Trung đặt vấn đề: “Các hoạt động bảo tồn hay chỉ nói đến người lớn, nhưng đã ai nhắc nhở với những đứa trẻ về việc cứu hộ các động vật hoang dã hay chưa? Nếu không dạy cho những đứa trẻ thì lớn lên làm sao có thể bảo vệ động vật hoang dã”.
“Ở một số quốc gia, việc tham gia các hoạt động bảo hộ động vật hoang dã phải trả tiền. Tại Việt Nam, hoạt động này hoàn toàn miễn phí nhưng vẫn chưa thể thu hút được nhiều người. Vấn đề lương tâm phải ngay từ tấm bé để các cháu phải hiểu và tham gia hoạt động việc bảo vệ động vật hoang dã, hiểu được việc bảo vệ đó có tương lai rất lớn về sau thì khi đó pháp luật sẽ nhẹ nhàng hơn”, ông Trung nói.
Đồng tình với các ý kiến trên nhưng ông Đinh Đức Thọ trăn trở về việc bảo vệ động vật hoang dã: “Pháp luật hiện hành đã có những quy định về bảo vệ động vật hoang dã, và thực tế đã có nhiều vụ việc được xử lý. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cho thấy vẫn còn những bất cập, vướng mắc cần được điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu thực tiễn. Nhưng luật pháp thôi chưa đủ. Chúng ta cần đánh thức lương tâm con người. Cần có những chương trình nâng cao nhận thức và ý thức bảo vệ thú rừng, đặc biệt là nhận thức về những rủi ro mà các sản phẩm từ thú rừng có thể mang lại”.
