 |
| Chủ tịch tập đoàn Takata, ông Shigehisa Takada trong buổi họp báo tại Tokyo, Nhật Bản, 26/06/2017 - REUTERS/Toru Hanai |
Theo AFP, sau cuộc họp hội đồng quản trị từ sáng sớm 26/6, tập đoàn sản xuất túi khí cho xe hơi đứng hàng thứ 2 thế giới thông báo phá sản và bán hầu hết hoạt động cho Key Safety Systems (KSS), một công ty phụ tùng xe hơi của Mỹ, hiện do công ty Trung Quốc Ningbo Joyson Electronic nắm cổ phần chính, với giá 175 tỷ yen (khoảng 1,5 tỷ đô la).
Theo RFI, Shigehisa Takata, ông chủ của hãng Takata đến hôm nay vẫn còn chưa hiểu tại sao trong một số điều kiện bị nhiễm ẩm, túi khí an toàn của hãng có sử dụng hoạt chất nitrate ammonium lại phát nổ, làm bắn ra các mảnh kim loại bên trong xe hơi.
Tuy nhiên, theo báo New York Times, ngay từ năm 2000, Takata đã biết các túi khí do hãng sản xuất đã có lỗi ngay khi gặp phải vấn đề đầu tiên đối với chiếc xe BMW tại Thụy Sĩ, tiếp đó đến một tai nạn của xe Honda tại Hoa Kỳ.
Từ đó đến nay, tư pháp Mỹ đã truy tố ba cựu nhân viên của Takata vi tội cố tình phân phối các sản phẩm túi khí nguy hiểm và giả mạo báo cáo.
Theo những người khởi kiện ở Mỹ, nhiều hãng xe có thể đã biết được các túi khí Takata có lỗi kỹ thuật nhưng vẫn sử dụng. Hãng sản xuất phụ tùng Nhật đã phải thu hồi các túi khí sử dụng chất nitrate ammonium từ nay đến năm 2019. Như vậy vẫn còn hàng triệu thiết bị của Takata đang lưu hành.
Tập đoàn Takata là ai?
Có thể coi Takata phá sản là kết cục của một trong những bê bối lớn nhất ngành xe hơi thế giới. Đây cũng là vụ phá sản lớn nhất trong lịch sử của ngành công nghiệp Nhật Bản kể từ năm 1945 trở lại đây.
Takata được thành lập từ năm 1933 trong tỉnh Shiga ở miền tây nước Nhật. Người sáng lập ra công ty là ông Takezo Takata, ông nội của Shigehisa Takata, chủ tập đoàn ngày nay. Takata khởi đầu bằng hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp dệt nhưng lại nổi tiếng với sản phẩm phao cứu sinh trước khi quay sang sản xuất phụ tùng xe hơi trong thập kỷ 1950.
Takata đã nhanh chóng vươn sang thị trường Mỹ, nơi ngành công nghiệp ô tô đang phát triển cực kỳ mạnh. Takata ra các sản phẩm đai dây an toàn bằng cách tận dụng công nghệ làm dù máy bay, và nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí số 1 ở Nhật về mặt hàng này.
Trong thập kỷ 1970, Takata đưa ra thị trường sản phẩm mới, ghế ngồi trên xe hơi cho trẻ em. Đến năm 1987, chiếc túi khí an toàn cho xe hơi nhãn hiệu Takata đầu tiên ra đời. Ban đầu hãng chủ yếu cung cấp sản phẩm cho Honda Motor trước khi mở rộng bao thầu sản phẩm cho nhiều hãng xe khác. Đến nay, Takata cung cấp nhiều loại sản phẩm bảo hộ an toàn cho 19 nhà chế tạo xe hơi trên khắp thế giới.
Trở thành một trong những tập đoàn lớn nhất thế giới về sản phẩm túi khí và dây an toàn cho thế giới, trước khi xảy ra các vụ bê bối về chất lượng sản phẩm, Takata chiếm 20% thị phần thế giới. Đến nay hãng có 46 nghìn nhân công và 56 nhà máy ở 20 nước. Trong năm 2016-2017, doanh số của hãng đạt 663 tỷ yên (xấp xỉ 6 tỷ đô la Mỹ) trong đó chiếm 90% là từ hoạt động ở nước ngoài.
Đâu là vấn đề kỹ thuật của túi khí an toàn Takata?
Bắt đầu từ năm 2001, các kỹ sư của Takata đã quyết định cho dùng hoạt chất nitrate ammonium làm chất kích nổ mà không kèm theo một chất hút ẩm cho cụm bơm túi khí. Sau một thời gian dài tiếp xúc với nhiệt độ cao và hơi ẩm, nitrate ammonium có thể bị biến chất và dẫn tới việc túi khí bung quá lực. Ngoài ra khả năng phát nổ túi khí có thể tăng rất cao khiến chỉ cần một cú sốc nhỏ cũng có thể làm bung túi khí và làm văng các mảnh kim loại vào người ngồi trên xe.
Từ năm 2008, cơ quan chuyên trách về an toàn xe hơi ở nhiều nước đã thống kê được hơn một chục vụ tai nạn bung túi khí do Takata sản xuất làm 16 người thiệt mạng và hơn 200 người bị thương, chủ yếu ở Mỹ. Takata bị tố cáo vì đặt lợi nhuận lên trên sự an toàn của người sử dụng nên từ lâu đã cố tình giấu các vấn đề kỹ thuật trong sản phẩm của họ.
Ngay từ năm 2008, hãng xe Honda, khách hàng số 1 của Takata đã phải thu hồi xe vì lỗi túi khí. Nhưng đến tận năm 2014, vụ việc mới bị bung ra ánh sáng khi cơ quan an toàn đường bộ của Mỹ tiếp cận hồ sơ của hàng loạt vụ tai nạn xe hơi bất thường ở nước này và kết luật nhiều vụ tai nạn có nguyên nhân do lỗi từ túi khí an toàn do nhà sản xuất phụ tùng của Nhật cung cấp.
Takata đã phải cùng với 19 hiệu xe được hãng cung cấp túi khí, tổ chức một chiến dịch triệu hồi xe lớn chưa từng có trên thế giới. Hơn 100 triệu túi khí có lỗi phải được thay. Chiến dịch sửa lỗi này đã tốn kém gần 10 tỷ đô la.
Ông Hiroshi Shimizu, phó chủ tịch tập đoàn Takata thừa nhận mới chỉ có 36% túi khí có vấn đề đã được thay thế tại Mỹ. Chiến dịch thu hồi xe để thay túi khí Takata vẫn còn tiếp tục. Theo số liệu của Viện nghiên cứu Tokyo Shoko, tổng số trên thế giới có khoảng 100 triệu túi khí có lỗi kỹ thuật, trong đó 70 triệu lưu hành tại Mỹ.
Takata đã nhiều lần lên tiếng xin lỗi khách hàng, nhưng hãng lại giải thích rất sơ sài về lỗi kỹ thuật trong sản phẩm của mình. Ban đầu Takata còn rũ bỏ trách nhiệm trong các vụ tai nạn. Chính cách quản lý khủng hoảng như vậy đã khiến uy tín của hãng xuống thấp, quy mô của các vụ bê bối thì lan rộng hơn.
Phải chịu các khoản chi phí triệu hồi xe thay túi khí, nhà cung cấp phụ tùng Nhật sẽ phải dùng phần lớn số tiền bán công ty để đền bù thiệt hai cho các nạn nhân bị tai nạn và cho các khách hàng. Tập đoàn đã hứa chi trả cho các nhà chế tạo xe khoảng 850 triệu đô la, ngoài ra Takata còn phải rót 125 triệu đô la vào quỹ bồi thường cho các lái xe gặp tai nạn, 25 triệu tiền phạt theo yêu cầu của tư pháp Mỹ.
Một số nhà phân tích ước tính, tập đoàn phụ tùng xe hơi Nhật sẽ phải chịu tổn thất hơn 1000 tỷ yen (gần 10 tỷ đô la). Trên thị trường chứng khoán Tokyo, các giao dịch cổ phiếu Takata đã bị ngừng và công ty sẽ bị hủy niêm yết chứng khoán vào ngày 27/7 tới đây. Từ khi các vụ bê bối bung ra năm 2014, giá trị cổ phiếu của tập đoàn đã bốc hơi 95%.
Cái chết của nhà cung cấp phụ tùng xe hơi hàng đầu còn kéo theo một loạt các hãng xe hơi lớn vào khó khăn, trước hết là các hãng xe Nhật từ Toyota đến Nissan, qua đến hãng Đức BMW, Mỹ Ford và General Motor.
