Miễn thuế để hộ kinh doanh “lên đời” doanh nghiệp

“Không chịu lớn” vì thuế, phí

Việt Nam hiện có trên 5,2 triệu hộ kinh doanh. Khu vực này được coi là “xương sống” trong nhiều ngành, lĩnh vực, từ công, nông nghiệp đến thương mại, dịch vụ.

Tuy nhiên, hiện chỉ có khoảng 3,5 triệu hộ đã được cấp mã số thuế và khoảng hơn 2 triệu hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Điều đáng nói, một phần không nhỏ trong số đó hoàn toàn có đủ điều kiện thành lập DN nhưng vẫn chọn cách “an phận” với mô hình hộ kinh doanh, bởi rào cản thuế, phí và năng lực.

Trên thực tế, để thúc đẩy hộ kinh doanh phát triển lên thành DN, trong những năm qua, Việt Nam đã có nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ. Chẳng hạn, theo quy định tại Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, hộ kinh doanh chuyển đổi thành DN sẽ được miễn, giảm nhiều loại thuế, phí, lệ phí.

Cụ thể, được miễn lệ phí đăng ký DN và phí cung cấp thông tin DN lần đầu. DN cũng được miễn lệ phí môn bài trong thời hạn 3 năm kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký DN lần đầu. Đồng thời họ còn được miễn, giảm tiền sử dụng đất có thời hạn theo quy định pháp luật về đất đai… Mặc dù đã triển khai nhiều giải pháp, nhưng đa phần hộ kinh doanh vẫn ngại chuyển đổi, chủ yếu do chính sách ưu đãi chưa đủ sức hấp dẫn.

Sản xuất hàng xuất khẩu tại làng nghề mây tre đan Phú Túc, huyện Phú Xuyên. Ảnh: Hải Linh

Giám đốc Economica Việt Nam Lê Duy Bình cho biết, có nhiều lý do khiến hộ kinh doanh ngại lên DN. Vấn đề lớn nhất theo quan điểm của ông Bình, đó là chi phí tuân thủ cho hình thức cá nhân kinh doanh theo mô hình DN tư nhân trở nên “quá sức chịu đựng” với họ. Các chi phí này đến từ các quy định hiện hành đối với đăng ký kinh doanh, các yêu cầu về trụ sở, chế độ kế toán, báo cáo tài chính, thuế, lao động, bảo hiểm xã hội.

Dưới góc độ hộ kinh doanh, chị Nguyễn Hải Yến, tiểu thương chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm) cho hay: “Hộ kinh doanh như chúng tôi cơ bản chỉ phải nộp thuế theo mức khoán, nhưng nếu thành lập DN sẽ phải tuân thủ các quy định về kế toán, hóa đơn, đặc biệt là thuế thu nhập DN rất cao”.

Trên thực tế, nếu so sánh nghĩa vụ thì hộ kinh doanh đang dễ thở hơn nhiều so với DN. Cụ thể, hộ kinh doanh chỉ phải đóng thuế môn bài từ 300.000 - 1 triệu đồng/năm, tùy doanh thu; thuế thu nhập cá nhân 0,5%; thuế giá trị gia tăng 1%. Trong khi đó, DN phải chịu thuế thu nhập DN 20% nếu kinh doanh có lãi.

Miễn thuế 3 năm, hỗ trợ doanh nghiệp tích tụ tài sản

Theo Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 25/3/2025 về thúc đẩy phát triển DN nhỏ và vừa, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu thực hiện quyết liệt mục tiêu phát triển DN nhỏ và vừa nhanh, bền vững, tăng trưởng về số lượng, chất lượng, quy mô, hiệu quả hoạt động và đóng góp quan trọng vào nền kinh tế. Phấn đấu từ nay đến năm 2030 có thêm ít nhất 1 triệu DN. Như vậy, trong vòng 5 năm tới, mỗi năm trung bình Việt Nam phải có thêm 200.000 DN.

Trong bối cảnh DN rút lui khỏi thị trường nhiều hơn số DN thành lập mới, các chuyên gia cho rằng khả thi nhất là khuyến khích các hộ kinh doanh lên thành DN nhỏ. Để thành công, cần giải quyết những hạn chế, bất cập, có cơ chế chính sách khuyến khích hộ kinh doanh phát triển thành DN. Trong đó, ưu đãi về thuế là điều cần thực hiện.