“Ma trận” lạc rang bà Vân, cụ Vân trên phố Bà Triệu, Hà Nội

Rất nhiều người dân Thủ đô, đặc biệt là người từ các tỉnh về Hà Nội rất bối rối khi lạc vào “ma trận” các cửa hàng bà Vân và không biết đầu là hàng xịn. Dưới đây là chùm ảnh phản ánh về “ma trận” lạc rang thương hiệu bà Vân trên phố Bà Triệu.

Suốt từ số nhà 150 đến tận số 275 Bà Triệu, đếm sơ sơ cũng có ít nhất 20 quầy với "giao diện" tương đối giống nhau. Đó là một chiếc tủ hàng, bên trên gắn liền với một chiếc giá, dựng trên đó các gói hàng hình chữ nhật, xen lẫn vài hộp nhựa to hơn mà quan trọng là hàng nào cũng ghi là của “Cụ Vân”, “Bà Vân” kèm theo tấm ảnh của những bà Vân nào đó để khẳng định chính nơi này, mới là lạc rang bà Vân chính hiệu 100%.

Nhiều người đã ví von rằng đây là đoạn phố có nhiều bà Vân nhất Hà Nội, thậm chí là cả Việt Nam. Câu hỏi đặt ra là đâu mới là bà Vân chính hiệu? Qua tìm hiểu mới biết, sở dĩ tên gọi lạc rang bà Vân ở phố Bà Triệu lấy theo tên một cụ bà có tên Bùi Thị Vân, sinh năm 1930, được xem là người Việt đầu tiên làm và bán món lạc rang húng lìu nổi tiếng ngon nhất Hà Nội.  Theo một số cụ cao niên sống lâu năm tại phố Bà Triệu cho biết, bà Vân học nghề lạc rang húng lìu từ những người Hoa đi bán hàng rong khắp phố Hà Nội vào đầu thế kỷ XX.

Mãi đến năm 1963, bà mới rang một vài cân lạc mang ra nhà máy dệt bán cho đồng nghiệp. Đến những năm 80 của thế kỷ trước, khi bắt đầu nghỉ hưu, cụ bà Vân mới lấy nghề tay trái thành nghề chính để nuôi gia đình. Ngày mới mở hàng kinh doanh doanh, sản phẩm lạc rang húng lìu là mặt hàng được bán cùng các bánh kẹo tại quán nước trà và giao cho một số quán bia hơi bán cho khách làm mồi nhậu...dần dần, thương hiệu lạc rang bà Vân mới được mọi người chú ý đến.

Đầu năm 2023, bà cụ Vân người “khai sinh” ra món lạc rang hùng lìu nổi tiếng đã giã từ cuộc sống về với tổ tiên. May thay là trước khi bà mất đã kịp truyền lại công thức chế biến lạc rang húng lìu cho con cháu. Hiện giờ, xưởng sản xuất được đặt ở số 145 Mai Hắc Đế - nhà người con trai, song, cửa hàng bán lạc rang húng lìu thương hiệu cụ Vân dưới chân căn tập thể số 176 Bà Triệu vẫn được duy trì. 

Trao đổi với người con trai cụ Vân là ông Nghiêm Minh Tuấn mới biết, món lạc rang hùng lìu nhìn qua có vẻ đơn giản nhưng để làm được món ngon khá công phu, nếu lạc thường chỉ chọn lạc của 2 tình Bắc Ninh, Bắc Giang, còn lạc đỏ thì chỉ dùng loại Hải Hậu (Nam Định). Ngay cả khâu chọn cát dùng rang lạc phải là cát vàng được rửa hàng chục lần nước để loại bỏ bùn đất, hạt quá to chỉ giữ lại những hạt cát nhỏ, trắng. Cát cũng chỉ dùng được 2 lần, chuyển màu đen thì bỏ không dùng.