Tại Hội thảo “Thịt lợn - Bình ổn giá vì quyền lợi người tiêu dùng” diễn ra sáng nay (15/5), ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam nêu, cách đây hơn 3 năm, phần lớn đầu ra sản phẩm chăn nuôi lợn xuất khẩu sang Trung Quốc. Khi thương lái ép giá, lợn hơi xuống dưới 30.000 đồng/kg, thậm chí giữa năm 2017, giá rớt xuống còn trên 20.000 đồng/kg, người chăn nuôi lỗ nặng, người tiêu dùng đã chung tay giải cứu thịt lợn hỗ trợ người chăn nuôi, giống như giải cứu nông sản khác như dưa hấu, thanh long... Nhưng giờ đây, khi đại dịch Covid-19 xảy ra, người tiêu dùng chưa nhận được sự chia sẻ, vẫn phải mua thịt lợn ở mức rất cao.
Hội thảo bình ổn giá thịt lợn bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sáng 15/5.
Nhiều người tiêu dùng không khỏi băn khoăn, bức xúc khi giá thịt lợn vẫn neo ở mức cao một cách bất hợp lý, mặc dù Nhà nước đã chi 62.000 tỉ đồng để hỗ trợ người dân khó khăn, cộng đồng doanh nghiệp ủng hộ hàng nghìn tỉ đồng vào quỹ chống dịch, đặc biệt, Chính phủ chỉ đạo quyết liệt việc giảm giá thịt lợn về mức hợp lý để đảm bảo an sinh xã hội và mục tiêu kinh tế vĩ mô, nhưng giá thịt lợn vẫn chưa giảm.
Ông Hùng dẫn chứng, theo khảo sát của Hội Bảo vệ người tiêu dùng ngày 12/5, tại một số siêu thị trên đường Xuân Diệu (Hà Nội), giá thịt ba rọi lên tới 209.000 đồng/kg, sườn thăn 206.000 đồng/kg. Giá thịt tại các chợ dân sinh cũng ở mức 160 - 165.000 đồng/kg.
Nguyên nhân nào dẫn đến giá thịt lợn vẫn cao như hiện nay? Có một nghịch lý là dù thịt nhập khẩu tăng tới 312%, tốc độ tái đàn cũng tăng mạnh, song giá thịt lợn vẫn neo ở mức cao trong thời gian dài cho đến nay. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân mà còn liên quan đến chỉ số giá tiêu dùng CPI, vì đây là mặt hàng nằm trong giỏ hàng hóa để tính CPI.
Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, nếu chi phí chăn nuôi tại các trang trại chỉ từ 35.000 đồng/kg, về mặt lý thuyết, nếu giá lợn hơi xuất chuồng ở mức 60.000 đồng/kg thì người chăn nuôi lãi 25.000 đồng/kg; tăng thêm 10.000 đồng thì khu vực chăn nuôi lãi thêm 90 tỷ đồng/ngày; tăng thêm 20.000 đồng thì khu vực chăn nuôi lãi thêm 180 tỷ đồng/ngày. Như vậy, vẫn còn dư địa để giảm giá bán lợn hơi, trên cơ sở đó giảm giá bán lẻ để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Một vấn đề nữa được đặt ra đó là nhiều tiểu thương cho biết, tuy doanh nghiệp công bố từ 1/4/2020 hạ giá bán lợn hơi xuống 70.000 đồng/kg, nhưng họ rất khó tiếp cận nguồn hàng. Vậy có hay không việc doanh nghiệp hạn chế nguồn cung để tạo ra khan hiếm giả tạo.
Thông tin từ cơ quan quản lý nhà nước, sau dịch tả lợn châu Phi, hầu hết con giống, lợn nái do các doanh nghiệp chăn nuôi lớn nắm giữ. Giá bán lợn giống được đẩy lên 2,5-3 triệu đồng/con, cao gấp 3 lần so mức thông thường. Ông Nguyễn Mạnh Hùng cũng kiến nghị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công bố số lượng đàn nái, con giống tại từng doanh nghiệp và tìm hiểu tại sao con giống được bán với mức cao như vậy. Việc này vì lợi ích người sản xuất, người tiêu dùng cũng như nhà nước, bởi lẽ việc phát triển nguồn cung trong nước vẫn cần đặt lên hàng đầu. Không để việc cung ứng con giống rơi vào thế độc quyền.
Tại hội thảo, ông Hoàng Văn Cường - đại biểu Quốc hội đoàn TP. Hà Nội - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế quốc dân - cho hay, việc giá lợn tăng cao chỉ một bộ phận người chăn nuôi được hưởng lợi. Rất nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ hiện nay đang tái đàn ồ ạt, điều này rất rủi ro trong dài hạn. Bởi chi phí chăn nuôi đang cao, nhưng liệu 5 - 6 tháng nữa liệu giá lợn có cao để bù đắp chi phí?
Cũng theo ông Hoàng Văn Cường, ngay cả các tiểu thương bán lẻ ngoài chợ cũng gặp khó khăn. Họ nhập cao thì giá bán ra cũng sẽ cao, nhưng giá cao thì bán sẽ ế, như vậy họ bị ảnh hưởng nhiều.
Từ thực trạng đó, ông Cường khẳng định, các khâu trung gia hiện nay đang quyết định nhiều đến giá thịt lợn. Mỗi khâu chỉ hưởng lợi 10% cũng đã ảnh hưởng vô cùng lớn tới giá thịt.
Khâu trung gian ở đây chính là người sản xuất chăn nuôi lớn, người sản xuất gom lại cho các đại lý. Cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ bán cho cơ sở chăn nuôi lởn, cơ sở chăn nuôi lớn bán cho đại lý cấp 1, đại lý cấp 1 bán cho cấp 2, cấp 3, sau đó bán cho lò mổ, lò mổ bán cho nhà phân phối cấp 1 sau đó mới đến cấp 2 và các kênh phân phối lẻ...
Chính nhiều khâu trung gian đó khiến giá lợn hơi tăng. “Khâu trung gian bán qua nhiều cầu cũng góp phần đẩy giá lên (5 khâu trung gian tăng 50%). Người chăn nuôi có thể bán giá đúng, nhưng khâu trung gian họ không thực hiện thì giá vẫn tăng. Vì vậy cần thiết cần có sự kiểm soát khâu trung gian này”, ông Cường nhấn mạnh.
Ông Cường chỉ ra những nguy cơ nếu giá thịt lợn vẫn neo cao như hiện nay. Đó là nếu giá thịt lợn vẫn cao, khi đó Chính phủ sẽ cho phép đẩy mạnh nhập khẩu, nếu việc nhập khẩu này đến một lúc nào đó tạo thành thói quen tiêu dùng, khi người tiêu dùng chỉ sử dụng thịt nhập khẩu thì ngành chăn nuôi sẽ mất sân nhà.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, bình quân quý 1/2020, giá thịt lợn tăng 58,8% so với cùng kỳ năm 2019, góp 2,47% trong mức làm phát 5,6% của quý 1/2020.
