Luật hóa mô hình đồng quản lý nguồn lợi thủy sản, một bước tiến lịch sử

Bài học từ mô hình đồng quản lý sò lông Thuận Quý

Mô hình đồng quản lý đã được các tỉnh Bến Tre, Thừa Thiên-Huế, Bình Thuận… triển khai và mang lại hiệu quả, giúp giảm chi phí quản lý cho nhà nước, phát huy dân chủ cơ sở trong cộng đồng ngư dân ven biển.

Bình Thuận là một trong ba ngư trường trọng điểm của cả nước, có nguồn lợi thủy sản rất phong phú. Riêng xã Thuận Quý ở ven biển huyện Hàm Thuận Nam cũng có nhiều nguồn lợi thủy sản, đặc biệt là sò lông mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, sau bao năm khai thác mà không có kế hoạch bảo vệ, nguồn lợi này dần cạn kiệt. Được sự hỗ trợ của Quỹ Môi trường toàn cầu, Hội nghề cá tỉnh Bình Thuận và UBND huyện Hàm Thuận Nam đã triển khai Dự án “Xây dựng mô hình thí điểm đồng quản lý sò lông" tại Thuận Quý từ tháng 1/2015. 

Sau ba năm, mô hình đồng quản lý hiện đã thu hút sự tham gia của trên 50 hộ gia đình ngư dân. Theo các khảo sát, đánh giá, mô đã giúp nguồn lợi sò lông được phục hồi, với mật độ và kích cỡ tăng nhanh, đạt khoảng 150 con/m2. Bên cạnh đó, đã xuất hiện trở lại nguồn lợi quý giá khác như tôm hùm con, cá ngựa, mực… trong vùng nước cộng đồng được giao quản lý, bảo vệ.

Thứ trưởng Vũ Văn Tám  trao đổi với bà con và các chuyên gia tại bờ biển xã Thuận Quý.

Các ngư dân đã chủ động chia sẻ với báo chí rằng: Trước đây, tình trạng "ngư tặc" từ các vùng khác tới sử dụng giã cào vào khai thác, tận diệt nguồn lợi thủy sản ven bờ. Nay bà con được cùng chính quyền, ngành chức năng giám sát, phát hiện vi phạm, giã cào không dám vào nữa… Đối với lo lắng về tình trạng "cướp sò", "cướp nghêu" như đã từng xảy ra ở một số tỉnh ĐBSCL, bà con ngư dân Thuận Quý cho biết họ không lo. Theo đó, khi nhận "đồng quản lý", bà con hiểu rõ không phải là nhận mặt nước, mà nhận quyền khai thác, bảo vệ vùng nước có nguồn lợi thủy sản. Đặc biệt, bất cứ ai muốn khai thác cũng phải chấp hành từng quy định về mùa vụ, thời gian, số lượng, sản lượng cho phép khai thác...

Từ thành công ở Thuận Quý, ông Lê Trần Nguyên Hùng cho biết: Cả nước có 18 địa phương thực hiện thí điểm đồng quản lý, mỗi mô hình có đối tượng, phạm vi, cách thức khác nhau nhưng đều mang lại hiệu quả cao. Đặc biệt, các vùng biển thực hiện thí điểm bản thân đã là các bãi đẻ, bãi giống, vùng đa dạng sinh thái nhưng bị khai thác cạn kiệt. “Nếu người dân nhận thức được và thực hiện tốt việc tái tạo, bảo vệ, thay đổi nhận thức, tư duy đánh bắt, môi trường tại các vùng biển này sẽ nhanh chóng phục hồi, đem lại nguồn lợi vô cùng lớn”, ông Hùng tin tưởng.

Ninh Giang