 |
Tại Việt Nam, ước tính có hơn 20 triệu người hiện đang sử dụng Facebook mỗi tháng, dành ra 2,5 giờ đồng hồ để truy cập mạng xã hội này mỗi ngày, gấp đôi số thời gian được dành ra mỗi ngày để xem TV và phần lớn là ở độ tuổi từ 18 - 34.
Còn theo thống kê của We are social, khoảng 44% dân số Việt Nam sử dụng Internet. Điều này đồng nghĩa, Facebook chính là nơi hội tụ chính của người dùng Internet tại Việt Nam.
Nhưng tin tức trên Facebook lại là giả mạo...
Quy luật của cuộc sống là vậy. Anh có điểm mạnh, thì cũng tồn tại điểm yếu.
Facebook giúp người trẻ Việt dễ dàng tương tác với bạn bè, người thân từ cả ngàn dặm, chia sẻ cảm xúc để mọi người hiểu nhau hơn, chia sẻ những bí quyết sống, du lịch, mua sắm, kiếm tiền và còn có thể đọc báo chí, tin tức từ mọi ngóc ngách trên thế giới...
Nhưng đi kèm với đó là tính chính xác của thông tin - vẫn đang là vấn đề nan giải với cả người đọc, nhà chức trách, lẫn đội ngũ Facebook. Đó là những thông tin giả mạo, thông tin không có ai kiểm chứng, thông tin sai lệch nhưng vẫn được chia sẻ ầm ầm...
Bức ảnh một bà cụ bị nhốt trong nhà, khuôn mặt khắc khổ, liên tục kêu cứu, chìa tay ra cánh cửa bé xíu chỉ để xin từng mẩu bánh, hộp sữa từ những người qua đường... được dân mạng chia sẻ lại với ngàn like, ngàn share.
Bằng một nội dung mang tính tiêu cực như: "Hãy cứu lấy bà cụ", "Con của bà là kẻ bất nhân", hay "Đây là cách con cái báo hiếu cha mẹ", "Hãy ủng hộ cho bà cụ"... bức ảnh ngay lập tức nhận được sự cảm thông của người đọc, người xem.
Từ một thông tin không kiểm chứng, bức ảnh trên một lần nữa trở thành câu chuyện truyền đẩy cảm hứng về lòng nhân ái, tình phụ tử của toàn bộ dân mạng Việt Nam ngày hôm đó.
Chỉ tới khi hình ảnh bà cụ tràn đầy mặt báo, gia đình nọ mới giật mình, hình ảnh người mẹ vốn mắc chứng tâm thần bất ổn đã trở thành "chuyện tếu" của dân mạng từ bao giờ!
Họ lập tức đính chính. Dân mạng bất ngờ! Chủ nhân của bức ảnh cũng bất ngờ!
 |
| Nhiều người tin rằng Donald Trump thắng cử nhờ tin tức giả mạo từ Facebook. |
Thế nhưng, không chỉ người Việt, mà cả người Tây cũng phải ngã ngửa vì Facebook. Như câu chuyện bầu cử Tổng thống Mỹ vừa qua là một ví dụ.
Trước bầu cử, dân Mỹ từng kháo nhau rằng, nhân viên FBI liên quan tới vụ điều tra các email của bà Clinton bị rò rỉ được phát hiện đã chết trong một vụ tự sát (chuyện này không xảy ra), hoặc Giáo hoàng Francis ủng hộ tỷ phú Donald Trump (chuyện này không xảy ra).
Thậm chí, trong suốt cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2016, các thông tin sai lệch đã khiến Tổng Thống Barack Obama phải bày tỏ mối quan ngại về tin tức giả mạo:
"Tất cả mọi người, dù là ủng hộ đảng Cộng hòa hay Dân chủ, cánh tả hay cánh hữu, không nguyện ý hợp tác và tham gia vào quá trình dân chủ, và mang quan điểm tuyệt đối hóa và ma quỷ hóa đối thủ, thì nền cộng hòa sẽ tan vỡ".
Tất nhiên, sau khi tỷ phú Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, mạng xã hội Facebook đối mặt với nhiều chất vấn trách nhiệm của họ tới đâu trong việc phát tán tin giả và không ngăn chặn tình trạng chia sẻ những tin đồn thất thiệt đó.
Vậy người ta làm gì được Facebook?
Kiểm điểm, hứa hẹn sửa sai? Đây không phải là lần đầu tiên Facebook lừa dối người dùng bởi những thứ xấu, những thông tin sai sự thật.
Lượt xem video cũng là "gian lận"?
 |
Không chỉ cổ xúy cho các thông tin sai lệch, Facebook còn bị tố "gian lận" lượt xem video trên mạng, sau khi CEO Mark Zuckerberg tuyên bố đang có tới 8 tỷ lượt xem video trên Facebook mỗi ngày, gấp đôi so với Youtube.
Động tác "gian lận" của Facebook đã được các chuyên gia chỉ ra như: tự động mở video khi người dùng lướt News Feed, ngó lơ tình trạng ăn cắp bản quyền video từ các mạng xã hội khác, hoặc sử dụng thuật toán đặc biệt giúp các video tải trực tiếp lên Facebook luôn được ưu tiên hiển thị hơn so với các video chia sẻ dưới dạng liên kết...
Thậm chí, ngay từ những chỉ số cơ bản như cách tính lượt xem video trên Facebook đã có vấn đề.
Cụ thể, Facebook không hề áp dụng cách tính lượt xem như Youtube hay một số trang chia sẻ video khác. Thông thường, người dùng phải xem trên 30 giây hoặc thậm chí là hơn nửa độ dài của video đó mới được tính là một lượt xem, nhưng trên Facebook chỉ là 3 giây.
Số lượt xem này sẽ càng tăng mạnh do Facebook bật sẵn chế độ tự mở video khi người dùng lướt qua. Điều này có nghĩa, người dùng đôi khi còn không cảm nhận được sự có mặt của video đó nhưng đã bị tính là một lượt xem.
Chung quy lại, lượt xem video "khủng" trên Facebook chỉ mang ý nghĩa về mặt con số, hơn là thể được giá trị, lẫn nội dung của video. Và nếu đứng trên quan điểm của một nhãn hàng làm quảng cáo, chắc chắn sẽ không muốn trả tiền cho những lượt xem "ảo" như vậy.
Tới người nổi tiếng trên Facebook cũng là lượt theo dõi "ảo"
 |
| Tài khoản Facebook của Soobin Hoàng Sơn giảm hơn 1 triệu còn 557.166 follower. |
Vừa qua, câu chuyện rất nhiều tài khoản Facebook "hot" với hàng triệu lượt theo dõi tại Việt Nam bất ngờ sụt giảm còn vài chục ngàn, thậm chí vài trăm follower, một lần nữa cho thấy Facebook vẫn chỉ là "ảo".
Về cơ bản, đây được xem là chính sách thanh lọc "sub ảo" của Facebook. Ngay lập tức, chính sách này đã gây ra những tác động không nhỏ đến một loạt các KOLs vốn đang thu bộn tiền từ Facebook, cũng như các lập trình viên sở hữu ứng dụng, dịch vụ tăng "sub ảo".
Đáng chú ý, có trường hợp tài khoản Facebook của một hot girl nọ giảm tới 95% lượng theo dõi từ hơn 300.000 follower xuống còn hơn 12.000.
Điều này khiến nhiều người đặt ra câu hỏi, phải chăng từ trước tới nay, một đại bộ phận KOLs tại Việt Nam đều là sub ảo, follower ảo? Và phải tới khi Facebook ra tay thanh lọc, các "hot" Facebooker mới trở về đúng "quỹ đạo" của mình?
Một chuyên gia công nghệ thông tin cho biết:
"Hầu hết (nhưng không phải tất cả) các tài khoản bị giảm lượng theo dõi đều xuất phát từ hành động mua/ bán "sub ảo" trước đây. Nói cách khác là dùng chiêu trò để tăng sub.
Ví dụ, đáng lẽ một ca sĩ nọ chỉ có vài chục nghìn người theo dõi, nhưng vì muốn nhanh nổi tiếng, nhanh "hot", chính họ, hoặc người quản lý sẽ mua thêm một lượng "sub ảo", biến con số này thành vài trăm ngàn. Thì giờ đây, Facebook thanh lọc "sub ảo", họ trở về với con số thực cũng đúng thôi".
Trích dẫn lại câu nói của chuyên gia này: "...Facebook thanh lọc "sub ảo", họ trở về với con số thực cũng đúng thôi". Vậy khi danh tiếng, người nổi tiếng cũng là ảo, chúng ta phải làm gì?
Tốt nhất, hãy là người đọc thông minh
 |
| Tốt nhất, bạn phải là người đọc thông minh. |
Bản thân Facebook nói riêng, các mạng xã hội phổ biến trên thế giới nói chung đã đưa ra rất nhiều những giải pháp giúp loại bỏ thông tin giả mạo, nhưng trong vấn nạn tin tức giả thì người dùng vẫn đóng vai trò quan trọng hơn.
Bởi không ai khác, chính chúng ta là người đọc, người tiêu thụ và chia sẻ những thông tin đó.
Và tốt nhất, bạn phải là người đọc thông minh:
- Hãy luôn đặt ra câu hỏi trước mỗi thông tin mang tính "gây sốc" (thông tin này ở đâu ra, ai là người đăng tải, mặt trái của thông tin này là gì...).
- Đừng vội tin nào những bài viết có xu hướng quá khẳng định, phê phán, đấu tranh, hoặc tôn sùng mù quáng một ai đó. Một thông tin có kiểm chứng luôn mang tính đa chiều, có giọng điệu trung lập.
- Ngoài ra, bản thân chúng ta cũng cần nâng cao kiến thức tổng quát, lựa chọn cho mình một cái nhìn khách quan nhất và cân nhắc tính thiệt hơn - lợi hại đối với từng sự kiện, tin tức được truyền tải.
Hơn hết, trước khi yêu cầu Facebook "trong sạch" trở lại, thì chúng ta - những người dùng Facebook cần có trách nhiệm với chính bản thân mình. Hãy tìm hiểu kỹ trước khi chia sẻ, nhưng đừng ngần ngại trước những thông tin chân thực, hữu ích, có lợi cho cộng đồng.
