Người chiến sĩ cộng sản kiên trung
Ông Vũ Hồng Đức (tự Mười Đức) sinh năm 1914 tại quận Tịnh Biên, tỉnh Châu Đốc (cũ) trong một gia đình nông dân nghèo. Năm 1930, ông bắt đầu tham gia tổ chức thanh niên bí mật Kom-xô-môn tại địa phương, sau đó làm liên lạc cho Ban Chấp ủy Lâm thời tỉnh Châu Đốc, hoạt động tích cực vận động quần chúng tham gia phong trào Đông Dương Đại Hội.
Ông Cao Quang Liêm, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Tri Tôn phát biểu chào mừng Hội thảo Khoa học.
Trong suốt sự nghiệp cách mạng gắn bó máu thịt vời các vùng cách mạng có đông đồng bào Khmer sinh sống, ông Vũ Hồng Đức kinh qua nhiều công tác, từ lãnh đạo khởi nghĩa và giành chính quyền hai quận Tịnh Biên và Tri Tôn đến Chủ tịch Mặt trận Việt Minh; chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chánh huyện; Bí thư huyện ủy Tri Tôn; Bí thư huyện Tịnh Biên; Chủ tịch Mặt trận Dân tộc Giải phóng tỉnh An Giang và Bí thư Tỉnh ủy Châu Hà (thành lập năm 1971, được tách ra từ tỉnh An Giang thời kháng chiến chống Mỹ).
Ông Vũ Hồng Đức được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh đầu tiên của tỉnh An Giang (1985); Huân chương Đại đoàn kết dân tộc (2007); Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng và nhiều danh hiệu, khen thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước.
Phát biểu chào mừng Hội thảo, ông Cao Quang Liêm, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Tri Tôn nhấn mạnh, Tri Tôn là vùng đất anh hùng cách mạng của tỉnh An Giang, với nhiều chiến thắng đã đi vào lịch sử của cách mạng miền Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, như các trạnh đánh Cô Tô, Tức Dụp, Ô Tà Sóc, Ba Chúc Núi Két,…
Trong lịch sử Đảng bộ huyện Tri Tôn đã ghi chép công lao, thành tích của đồng chí Vũ Hồng Đức, nguyên Bí thư huyện ủy Tri tôn đầu tiên và nhiều giai đoạn sau (1947-1949, 1952-1952, 1954-1959) và Bí thư Tỉnh ủy Châu Hà (thành lập trong kháng chiến chống Mỹ). Tuy nhiên, ông Cao Quang Liêm, Bí thư Huyện ủy Tri Tôn nhìn nhận, các tài liệu về đồng chí Vũ Hồng Đức cho đến nay còn chưa hoàn chỉnh và đầy đủ, cần sự tham gia sưu tầm, nghiên cứu của giới khoa học, nhà nghiên cứu để xứng đáng với các cống hiến, đóng góp to lớn của đồng chí Vũ Hồng Đức cho cách mạng thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Cũng theo ông Cao Quang Liêm, sau Hội thảo lần này, Huyện ủy Tri Tôn, Hội KHLS tỉnh An Giang tập hợp tài liệu, hồ sơ để nghị xét truy tặng đồng chí Vũ Hồng Đức là Anh hùng lực lượng Vũ trang nhân dân.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Đặng Hoài Dũng, Chủ tịch Hội KHLS An Giang cho biết, hội thảo khoa học lần này có ý nghĩa hết sức quan trọng, không chỉ đóng góp tư liệu nghiên cứu mới, quý báu về nhân vật lịch sử Vũ Hồng Đức, mà còn hàm chứa nhiều nội dung góp phần truyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước và xây dựng nền tảng văn hóa - lịch sử cho các thế hệ trẻ. Nhất là, trong bối cảnh hiện nay nhiều nhân chứng lịch sử đã qua đời, số người còn lại đa số đã cao tuổi, sức khỏe giảm sút và chưa ai biết còn sống được bao lâu nữa.
Ông Nguyễn Văn Hoài, nguyên Tỉnh ủy viên Tỉnh ủy Châu Hà chia sẻ tại Hội thảo.
Chính vì ý nghĩa quan trọng như vậy, phát biểu đề dẫn tại Hội thảo khoa học, ông Trần Văn Đông, Tổng Thư ký Hội KHLS tỉnh An Giang bày tỏ mong muốn, đóng góp của các nghiên cứu khoa học tại Hội thảo sẽ góp phần giúp Hội KHLS tỉnh An Giang và Huyện ủy - UBND huyện Tri Tôn tập hợp đầy đủ các tài liệu khoa học về đồng chí Vũ Hồng Đức, nhân vật lịch sử tiêu biểu của cách mạng An Giang, là lá cờ tiêu biểu về đấu tranh giải phóng dân tộc, về công tác lãnh đạo Đảng, công tác đại đoàn kết dân tộc, về phương hướng đấu tranh cách mạng, về khởi nghĩa chính quyền, về nghệ thuật võ trang cách mạng.
Đoàn kết đồng bào Khmer dưới lá cờ Mặt trận
Tại Hội thảo Khoa học, ông Lê Máy, nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh An Giang cho biết, “chú Mười” sống, hoạt động và lớn lên trong phong trào cách mạng, được chính quyền chúng nhân dân Khmer bảo vệ, nuôi nấng, đùm bọc và che chở. Chính vì vậy, ngay từ đầu chú Mười đã có tình cảm, nguyện vọng được gắn bó trong công tác mặt trận, dân vận với đồng bào các tôn giáo, dân tộc và các sư sãi người Khmer.
“Mặc dù chú Mười không rành mạch tiếng Khmer nhưng bản tính chất phác, mộc mạc, giản dị và phương châm nói ít làm nhiều đã kiên nhẫn, quả cảm, thấu hiểu, sống trong lòng đồng bào, được lòng đồng bào, các giới chức sắc, sư sãi, à cha, lính dân vệ và thậm chí còn nắm được cả lính ở đồn giặc. Tất cả những gì có lợi cho cách mạng, cho dân, đồng chí đều cố gắng hết sức làm”, ông Lê Máy nhận xét về người thủ lĩnh cách mạng vùng Bảy Núi anh hùng.
Cho đến bây giờ, ông Trần Bắt Gặp (Hội Sử học huyện Tri Tôn) vẫn còn nhớ như in tiếng loa Mặt trận vang vọng trong những ngày tháng lịch sử ngày 20 tháng 02 năm 1961: “A-lô, a-lô,…Bà con chú ý, chiều nay Ủy ban Mặt trận Dân tộc…mời bà con đến dự cuộc Mít-tinh ra mắt Mặt trận dân tộc tại chùa Tà Miệt, là sự kiện quan trọng bà con mình phải tham dự đông đủ”.
Quang cảnh Hội thảo khoa học về nhân vật lịch sử Vũ Hồng Đức.
Trong dòng người rộn rã đón đoàn Ủy ban Mặt trận Dân tộc khi ấy, ai ai cũng hô vang: “Quyết tâm, quyết tâm, quyết tâm ủng hộ Mặt trận”; “Mặt trận Dân tộc giải phóng muôn năm”; “Đả đảo đế quốc Mỹ! Đả đảo”;… “Tôi được bà vác trên vai để được nhìn lên các lãnh đạo Mặt trận xem phát biểu…Tôi nhớ, khắp nơi người ta treo cờ đỏ sao vàng đỏ rợp cả khuôn viên, người dân từ khắp ngả nườm nượp đổ về tham dự mít-tinh của Ủy ban Mặt trận Dân tộc”, ông Trần Bắt Gặp xúc động nhớ lại.
Trong giai đoạn ông Vũ Hồng Đức hoạt động cách mạng trong lòng đồng bào Khmer, ông Nguyễn Trung Thứ, nguyên Phó Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy An Giang nhận xét, là giai đoạn đánh giá đỉnh cao vai trò của nguyên Bí thư Tỉnh ủy Châu Hà đối với công tác dân vận, mặt trận, nhất là vai trò tập hợp đồng bào Khmer dưới ngọn cờ mặt trận. “Đầu năm 1946 khi Pháp chiếm vùng Bảy Núi, lính người Khmer được tăng cường cho lực lượng Mã Kỵ (sau được Pháp-Mỹ sử dụng thêm cho lực lượng KHmer Serey) đi ruồng bố các vùng căn cứ, gây mâu thuẫn giữa hai dân tộc Kinh - Khmer, khiến hàng trăm đồng bào bị sát hại,…Trước tình hình đó, đồng chí Vũ Hồng Đức được giao đi vào hoạt động trong vùng đồng bào Khmer, xây dựng đội ngũ cán bộ người Khmer và phát triển chiến tranh du kích, phát động đồng bào Kinh - Khmer đoàn kết chống lại chiến dịch “tố cộng, diệt cộng” của chính quyền Ngô Đình Diệm”, ông Nguyễn Trung Thứ nhớ lại.
Nhiều ý kiến tại Hội thảo khoa học cũng khẳng định vai trò nhân tố tiên phong và tiêu biểu của nguyên Bí thư Tỉnh ủy Châu Hà đối với công tác tập hợp, đoàn kết người Khmer dưới ngọn cờ Mặt trận. Theo ông Nguyễn Văn Hoài, nguyên Tỉnh ủy viên Tỉnh ủy Châu Hà, nhớ lại về người đồng chí của mình: “Để thâm nhập và gắn bó lâu dài, thể hiện tấm chân tình của cách mạng, đồng chí Vũ Hồng Đức đã xin được mang tên Chau-Sa-Uôl, tự nguyện nương vào quần chúng, sống gắn bó, gần gũi với đồng bào từ bưng biền, đến chùa chiền, các khu dân cư người Khmer và cũng được chính đồng bào ra sức bảo vệ các cơ sở cách mạng và người lãnh đạo cách mạng được đồng bào quý mến, tin yêu”.
Sau hội thảo, Hội KHLS và Huyện ủy - UBND huyện Tri Tôn có nguyện vọng lập hồ sơ đề nghị xét truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng Vũ trang Nhân dân cho nguyên Bí thư Tỉnh ủy Châu Hà - Vũ Hồng Đức, ngọn cờ tiêu biểu cho các phong trào cách mạng và đại đoàn kết dân tộc vùng Bảy Núi anh hùng.
