Giải Nobel Hóa học 2016 được trao cho 3 nhà khoa học Jean-Pierre Sauvage, J. Fraser Stoddart và Bernard L. Feringa hôm 5-10 vì đã “thiết kế và tổng hợp được các cỗ máy phân tử”.
Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, 3 nhà khoa học được vinh danh vì đã nâng hóa học lên một tầm cao mới. Cụ thể, họ thành công trong việc gắn kết các phân tử với nhau để thiết kế ra mọi thứ (động cơ, xe hơi…) có kích thước cực nhỏ. Nói cách khác, bộ ba này đã làm chủ được sự kiểm soát chuyển động ở cấp độ phân tử.
“Giải Nobel Hóa học năm nay là về những cỗ máy nhỏ nhất thế giới” - ông Goran Hansson, thành viên Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, nhận định tại buổi công bố giải thưởng ở thủ đô Stockholm.
 |
| Buổi họp báo công bố giải Nobel Hóa học hôm 5-10 Ảnh: REUTERS. |
Cỗ máy phân tử, còn gọi là cỗ máy nano, là những cấu trúc nhỏ cỡ nano và có thể kiểm soát được. Chúng có thể chuyển hóa năng lượng hóa học thành lực và chuyển động cơ học. Những công trình của 3 nhà khoa học chứng tỏ con người có thể tạo ra những cỗ máy chỉ mỏng bằng 1/1.000 một sợi tóc. Trong số này, những động cơ phân tử đầu tiên được ông Feringa chế tạo vào năm 1999.
Về mức độ phát triển, động cơ cực nhỏ này hiện ở giai đoạn tương tự như động cơ điện vào những năm 1830. Khi đó, các nhà khoa học đã trình làng những mẫu tay quay, bánh xe khác nhau mà không biết rằng phát minh của mình có thể dẫn đến những sản phẩm như tàu điện, máy giặt, quạt máy… sau này.
Vì thế, một số chuyên gia nhận định cỗ máy phân tử có thể đóng vai trò quan trọng đối với công nghệ trong tương lai, như nỗ lực chế tạo robot có thể hoạt động ở cấp độ nano hoặc sự sống hoàn toàn nhân tạo. Trước mắt, cỗ máy nano được kỳ vọng có thể dẫn đến việc phát triển những thứ như vật liệu mới, bộ cảm biến, hệ thống lưu trữ năng lượng... Chúng cũng có thể được dùng để phân phối thuốc bên trong cơ thể người, như đưa thuốc đến ngay tế bào ung thư. Ngoài ra, công nghệ nano còn có thể được ứng dụng trong việc phát triển vật liệu thông minh.
Ông Jean-Pierre Sauvage sinh năm 1944 tại thủ đô Paris, hiện là giáo sư danh dự của Trường ĐH Strasbourg và Giám đốc nghiên cứu danh dự của Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS).
Ông J. Fraser Stoddart sinh tại thủ đô Edinburgh - Scotland năm 1942 và hiện làm việc tại Trường ĐH Northwestern (Mỹ).
Ông Bernard L. Feringa sinh tại thị trấn Barger-Compascuum ở Hà Lan năm 1951, hiện là giáo sư ngành hóa hữu cơ tại Trường ĐH Groningen (Hà Lan). Ba nhà khoa học này sẽ chia đều giải thưởng trị giá khoảng 930.000 USD.
Trả lời phỏng vấn giới truyền thông sau khi được trao giải Nobel Hóa học, ông Stoddart, hiện sống tại TP Chicago - Mỹ, cho biết ông cảm thấy khá bất ngờ nhưng phấn khích.
Trong khi đó, cảm xúc của ông Feringa khi hay tin là sốc và hơi xúc động. Ông cho biết sẽ ăn mừng với sinh viên nhưng chưa quyết định dùng tiền thưởng vào việc gì. Tại Pháp, Thủ tướng Manuel Valls đã gửi lời chúc mừng đến ông Jean-Pierre Sauvage vì được giải Nobel.
|
Nobel Hóa học là giải thứ 3 được công bố trong mùa giải Nobel năm nay. Trước đó, giải Nobel Y học về tay nhà khoa học người Nhật Bản Yoshinori Ohsumi vì những khám phá về cơ chế tự thực của tế bào hôm 3-10. Một ngày sau đó, giải Nobel Vật lý vinh danh 3 nhà khoa học sinh ở Anh là David Thouless, Duncan Haldane và Michael Kosterlitz vì những phát hiện về các trạng thái lạ của vật chất. |
