Dự thảo Luật ngoại thương đưa ra cơ chế xin - cho

Dự thảo Luật Quản lý ngoại thương vừa được đưa ra lấy ý kiến lần đầu tại thường trực Quốc hội trong phiên thảo luận sáng nay (14/9).

Theo tờ trình dự án Luật quản lý ngoại thương được Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú thay mặt Bộ trưởng Công Thương trình bày, đang có quá nhiều các văn bản quy phạm pháp luật cùng quy định quản lý Nhà nước về hoạt động ngoại thương dẫn đến tản mát, thiếu minh bạch và gây rủi ro cho thương nhân trong áp dụng chính sách quản lý hàng hóa xuất, nhập khẩu.

Vì thế, dự án luật đưa ra một loạt biện pháp hành chính hạn chế xuất, nhập khẩu, như hạn ngạch thuế quan, chỉ định thương nhân xuất nhập khẩu; danh mục hàng cấm xuất, nhập khẩu…

Ông Phan Thanh Bình cho rằng có hiện tượng doanh nghiệp Việt "hạ đo ván nhau" trên thị trường quốc tế, gây thua thiệt trong cạnh tranh. Ảnh: VPQH

Góp ý kiến về dự án, ông Phan Thanh Bình - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa giáo dục thanh niên thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội nói thẳng: “Trong quá trình xuất khẩu, chính nội bộ doanh nghiệp “hạ đo ván nhau”, nói xấu nhau trên thị trường quốc tế, dẫn đến thua về cạnh tranh. Nhưng nhìn vào dự án luật này tôi lại thấy quá nặng nề với những điều khoản quy định đồ sộ, thậm chí còn đang trao quyền lực quá lớn cho Bộ trưởng Bộ Công thương”, ông Phan Thanh Bình nói.

Cũng theo ông Bình, chuyện giao hạn ngạch là điểm cần hạn chế để tránh xin – cho nhưng dự luật này lại quy định khá đậm, rồi quyền chỉ định thương nhân xuất, nhập khẩu… đều nằm cả trong tay người đứng đầu ngành công thương. “Sự giám sát minh bạch, công bằng mà Bộ Công Thương đưa ra được thể hiện ở những điều khoản luật nào, tôi chưa thấy rõ”, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá nghi ngại.

Vấn đề phòng vệ thương mại dù được nêu trong dự án luật, nhưng ông Bình cho rằng chưa bao quát và mới quy định một chiều. “Dự án luật mới đưa ra quy định phòng vệ khi doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam, chèn ép doanh nghiệp trong nước. Còn doanh nghiệp Việt ra nước ngoài bị chèn ép thì được bảo vệ ở đâu trong dự luật này, tôi chưa thấy rõ”, ông Phan Thanh Bình băn khoăn và đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung rõ thêm.

Chủ nhiệm Uỷ ban An ninh - Quốc phòng Võ Trọng Việt thì cho rằng, xuất nhập khẩu lâu nay còn phụ thuộc vào Trung Quốc. Cung cầu gắn liền với tuyến biên giới nên dễ xuôi một chiều. Ông Việt cũng lưu ý, các nước thủ tục ít nhưng chặt, trong khi ta thủ tục vừa nhiều, nhưng hở, dễ lợi dụng. Do đó mục tiêu của luật này phải làm sao để chất lượng hàng xuất, nhập khẩu của Việt Nam không bị thua thiệt…

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội - Vũ Hồng Thanh cho rằng nên quy định Thủ tướng có thẩm quyền quyết định tạm ngừng xuất, nhập khẩu. Nhưng cũng có ý kiến đồng tình với dự thảo, quy định trao quyền này cho Bộ trưởng Bộ Công Thương trên cơ sở lấy ý kiến của các bộ, ngành.

Giữ quan điểm cần ban hành chi tiết danh mục cấm xuất, nhập khẩu; tạm dừng xuất, nhập khẩu ngay trong luật, bà Nguyễn Thanh Hải - Trưởng ban Dân nguyện dẫn lại ví dụ hàng tấn chất Salbutamol (cấm trong chăn nuôi) tuồn ra thị trường do chồng chéo, không rõ ràng trong danh mục hàng cấm giữa Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Bộ Y tế. “Hàng tấn chất cấm bị đưa ra thị trường mà không bộ nào biết, quản lý hay thu hồi… là rất nguy hiểm”, bà Hải nói.